Defensie en corona

Het is toch gelukt blad nummer 3-2020 te laten verschijnen. Ondanks dat er weinig gebeurt op het gebied van de militaire luchtvaart is het onze hoofdredacteur en zijn mederedacteuren gelukt om weer een mooi blad in elkaar te zetten. De volgende versies zullen een uitdaging blijven, want het ziet ernaar uit dat het rustig blijft. 

Inmiddels heeft het Landelijk Bestuur ook besloten vooralsnog alle activiteiten, regionale ledenvergaderingen en bijeenkomsten voor 2020 af te gelasten. Mochten er drastische verbeteringen komen in de situatie, zullen we dit uiteraard heroverwegen. Belangrijke besluiten en goedkeuringen worden per e-mail of brief aan de leden voorgelegd.  Om toch onze leden niet langdurig verstoken te laten van interessante lezingen wordt door de regio’s gestart met videolezingen. Na een succesvolle try-out van Regio Zuid-Holland gaan de andere regio’s ook aan de slag. Randvoorwaarde is wel dat men over een computer en een enigszins snelle internetverbinding beschikt. Tot zover over onze vereniging.

Nu even over de titel van deze briefing: Defensie en corona. Een van de constateringen van deze crisis is, dat zeker aan het begin zowel de informatievoorziening als de logistiek niet optimaal waren. Informatie over beschikbaarheid IC-capaciteit, (her)verdeling van zorgpersoneel, hoeveelheid mondkapjes, testcapaciteit en benodigde beademingsapparatuur was nauwelijks beschikbaar. Diverse medische functionarissen waaronder IC-arts Diederik Gommers, voorzitter van de organisatie van IC-artsen, klaagden over een gebrek aan centrale sturing. De logistiek om het benodigde materieel te verwerven bleek ook niet erg effectief. Verder viel de behandeling van niet-corona patiënten in ziekenhuizen volledig stil. Pas na enige tijd werd ondersteuning van Defensie ingeroepen. Ook nu, bij de exit uit de lockdown maatregelen, is er veel onduidelijkheid en verwarring. Niet vreemd met 25 Veiligheidsregio’s (beetje veel lijkt me) aangestuurd door burgemeesters met uiteenlopende visies. Hoe kan deze sturing, oftewel in defensietermen de commandovoering en logistiek, worden verbeterd zodat we uit deze crisis verbeteringen kunnen realiseren? 

Defensie is gestructureerd en getraind om snel van een vredessituatie op te schalen naar een crisis. Gevechtseenheden, squadrons vliegtuigen en oorlogsschepen kunnen snel gereed gesteld om te opereren onder gevaarvolle omstandigheden met bijbehorende medische, personele en logistieke capaciteiten. Zonder op veel details in te gaan, is juist Defensie met haar reeds bestaande commandocapaciteit en duidelijke structuren, maar vooral cultuur, in staat snel te schakelen van gewoon naar ingewikkeld, oftewel van normaal naar crisis. Defensie is dus bij uitstek geëquipeerd om een Nationaal Commando Centrum op te zetten en te leiden. Uiteraard worden andere ministeries hierbij betrokken. Voorts beschikt Defensie over een aantal cruciale materiële en personele capaciteiten die in elke crisis van essentieel belang zijn. 

Op de volgende onderwerpen kan Defensie effectief bijdragen:

Van normaal naar crisis. Analoog aan de dreigingsfasen die worden gebruikt bij terreurdreiging zou voor alle crises een fasering moeten worden opgesteld. Naarmate de fasen worden verhoogd, wordt Defensie in toenemende mate betrokken. In de hoogste neemt de regering de totale verantwoordelijkheid van de Veiligheidsregio’s over en neemt het Nationaal Commando Centrum de leiding. Alle capaciteiten van Defensie komen beschikbaar ter bestrijding van de crisis.

Crisisvoorraden. Defensie kent de term oorlogsvoorraden. Dit zijn door NAVO-standaarden opgelegde minimale voorraden materieel, middelen en aantallen personeel (Nederland voldoet daar nu niet aan maar dit terzijde). Dergelijke crisisvoorraden moeten ook voor pandemieën worden geïdentificeerd, aangeschaft en opgeslagen. Dit wordt door Defensie aangeschaft (zij hebben immers ervaring hiermee) en bij de bestaande oorlogsvoorraden opgeslagen en door Defensie beheerd en onderhouden. Na besluit van het Kabinet verzorgt Defensie uitgifte en verdeling door middel van militaire logistieke kanalen en transportcapaciteit. 

IC-capaciteit. Snel opschalen is cruciaal. Allereerst moet de extra IC-capaciteit worden vastgesteld. Vervolgens wordt deze ingericht in mobiele hospitalen, zodat optimale flexibiliteit ontstaat. Deze ‘ready to go’ capaciteit wordt opgeslagen bij de reeds aanwezige Defensie-capaciteit en kan snel worden ingezet waar er behoefte aan is. Hierdoor kunnen ziekenhuizen worden ontlast en doorgaan met reguliere behandelingen. Naast de materiële capaciteit is extra IC-personeel nodig. Het is niet efficiënt dit personeel in de ziekenhuizen achter de hand te houden. De oplossing is medisch personeel met een andere specialiteit, die in crisistijd minder of niet wordt gebruikt zoals schoonheidschirurgie, ook op te leiden tot IC-personeel. Uiteraard zal dit niet voor 100% een dagelijks IC-medewerker kunnen vervangen, maar met initiële opleiding en jaarlijkse training is hier een waardevolle extra capaciteit te realiseren. Defensie heeft jarenlange ervaring met dergelijke “crosstrainingsprogramma’s” en kan dit proces inrichten en bewaken. 

Defensie heeft al veel capaciteiten en met een kordaat besluit en een paar eenvoudige acties kan daar beter gebruik van worden gemaakt ten faveure van Nederland en haar bevolking. 

Drs. A.A.H. (Tom) de Bok Commodore bd
Voorzitter KNVOL