Luitenant-kolonel Maurice ‘Skunk’ Schonk is één van de twee vliegers binnen de Koninklijke Luchtmacht die meer dan 4.000 uur op de F-16 hebben geklokt. Een flink deel daarvan maakt hij tussen 1995 tot 2010 als operationeel vlieger bij 323 Squadron op Leeuwarden.
Maurice ‘Skunk’ Schonk
In zekere zin vloog de KLu in de afgelopen 35 jaar met twee verschillende typen F-16’s: de OCU en de MLU. De F-16 OCU (Operational Capability Upgrade) is de ultieme variant van de oorspronkelijke F-16A/B. Met deze versie opereren Nederlandse vliegers begin en midden jaren 90 boven Bosnië. Dankzij de mid-life update (MLU) van eind jaren 90 behoren de Nederlandse F-16’s vanaf dan bij de wereldtop.
Verbetering en beperking
Door zijn lange carrière op de F-16 heeft Skunk ervaring met de operationele inzet van beide versies. “Hoe ik in de MLU in 2003 Afghanistan opereerde was een enorme verbetering ten opzichte van hoe ik in Bosnië rondvloog met een OCU. Ik was zoveel sneller en effectiever bij mijn doel. Die precisie en die snelheid waren fantastisch. Ik heb daar meegemaakt dat een JTAC me naar een doel praatte om bevriende troepen vriendjes op de grond te helpen. Dat lukte zo goed dat hij er weer over begon toen ik twee dagen later opnieuw bij hem incheckte.” De MLU is een verbetering, maar loopt ook aan tegen de beperkingen van het oorspronkelijke ontwerp, dat zich richt op het luchtgevecht. Met de MLU krijgt het toestel extra sensoren, brandstoftanks en wapens, waardoor het gewicht behoorlijk toeneemt. Het brandstofgebruik stijgt en het acceleratievermogen neemt af. Ook heeft het airframe te lijden van al dat gewicht en kan het toestel minder G’s trekken. Die grenzen hebben op termijn gevolgen. Skunk: “In Kosovo in 1999 konden we bij een grote aanvalsmacht voorop vliegen omdat we voor díe tijd een fancy apparaat hadden. Dat is nu niet meer zo. Zodra er luchtdreiging in beeld is vliegen nu F-35’s, F-22’s en F-15’s voorop.”
In Onze luchtmacht 4-2021 leest u waarom het volgens Skunk verstandig is dat de KLu de F-16’s vanaf 1987 alsnog liet uitrusten met een remparachute. De zwaarbeladen J-210 landt in maart 2006 op Leeuwarden in het kader van een MLU-testprogramma.
Wapeninstructeurs
Van 2003 tot 2006 geeft Skunk leiding aan de Fighter Weapons Instructor Training (FWIT), de opleiding voor wapeninstructeurs. “Binnen de F-16-community is dat de beste baan, beter dan squadroncommandant of ops-officier. Je hebt allemaal goede vliegers onder je met bijbehorende technische dienst en spullen, en je vliegt constant high level-missies. Als die dan goed lopen, is dat prachtig omdat je met zijn allen naar een hoger niveau gaat. Soms nam je een risico, bijvoorbeeld omdat iemand eigenlijk nog te jong was. Maar als dat dan goed uitpakt zoals bij Razor, de huidige commandant van de Nederlandse F-35-opleiding op Luke AFB, dan is dat heel bevredigend. Hij was nog maar net flightlead van een fourship toen hij naar de FWIT ging, maar werd uiteindelijk FWIT-supervisor.” Een sterke kant van de FWIT is dat de deelnemende landen (België, Denemarken, Nederland, Noorwegen en Portugal) per student elk een vliegtuig en een instructeur meenemen. Skunk: “We kunnen elkaars spullen gebruiken en hebben daardoor voldoende vliegtuigen [spares] om het opleidingstempo op peil te houden. Je ziet dan de waarde van standaardisatie omdat je op elkaar kunt terugvallen. Zo hadden de Belgen eens te weinig vliegtuigen beschikbaar tijdens de air-to-air-fase van FWIT vanwege inzet in Afghanistan. We hebben dat toen opgelost door hen in onze F-16’s te laten vliegen. Tijdens de air-to-ground-fase draaiden we de rollen om. En dat alles met gesloten beurzen.”
Tekst: Pieter Davids Foto’s: Kees van der Mark
Meer lezen?
Onze Luchtmacht 4-2021 bevat een historie in vogelvlucht over 42 jaar F-16 op Leeuwarden. In dit artikel komen ook twee oud-vliegers aan het woord over hun ervaringen op de F-16, onder wie Skunk. De uitgave is vanaf eind augustus te koop in de winkel. Lid worden kan natuurlijk ook.
42 jaar F-16 op Leeuwarden in beeld
Op 7 juni 1979 komt de eerste F-16 aan op Leeuwarden. Voor kapitein Wim Sneek F-16B J-259 in Leeuwarden aan de grond zet vliegt hij eerst een rondje langs de Friese Elf Steden. Dat gebeurt in formatie met twee Leeuwarder F-104G’s en een NF-5A en NF-5B van het Twentse 313 Squadron. [Foto: collectie NIMH]Vooral na de invoering van de MLU-versie vliegt de KLu een belangrijk deel van de missies in de avonduren. Hier staat F-16AM J-513 van 323 Squadron in november 2003 klaar op de Noorse vliegbasis Ørland voor een avondmissie in het kader van de Fighter Weapons Instructor Training (FWIT).Net als Volkel en Twenthe speelt ook Leeuwarden een rol bij het gereedmaken en afleveren van afgestoten F-16’s aan de luchtmachten van Jordanië en Chili. Deze zes F-16BM’s vertrekken op 28 juli 2009 vanaf Leeuwarden naar Jordanië. Alle zes hebben tijdens hun KLu-carrière op enig moment wel bij Leeuwarder eenheden gevlogen.De eerste zes uit de tweede serie van achttien F-16’s die in 2010-2011 aan Chili worden geleverd, vertrekken ook vanaf Leeuwarden. Hier start de J-198 voor de laatste keer vanaf de Friese basis. Dit toestel vloog midden jaren 90 kort bij 322 Squadron en vanaf 2004 vijf jaar bij 323 Squadron.De J-868 van 323 Squadron is een van de zes F-16’s die op 24 maart 2011 vanaf Leeuwarden naar de Italiaanse luchtmachtbasis Decimomannu vliegen. Vanuit daar nemen ze deel aan de NAVO-operatie Unified Protector. De KLu F-16’s leveren zo zeven maanden lang een bijdrage aan het handhaven van het wapenembargo tegen Libië.In het voorjaar van 2011 gaan KLu F-16’s naar Alaska voor de oefening Distant Thunder en aansluitend Red Flag Alaska (RFA). Dit is het verste dat KLu F-16’s van huis gaan voor een operationeel deployment. De J-872 van 323 Squadron keert terug van een RFA-missie op een nog deels besneeuwd Eielson AFB, voorzien van Distant Thunder-embleem.In de 42 jaar waarin de F-16 vanaf Leeuwarden opereert, zijn negen keer Open Dagen – later Luchtmachtdagen – op de Friese vliegbasis. F-16AM J-201 van 322 Squadron is in september 2011 te zien tijdens de Air Power Demo, al decennia een van de hoogtepunten van deze dagen.De J-644 van 322 Squadron start met naverbrander van Leeuwarden voor een QRA-missie, standaard uitgerust met twee AIM-120B AMRAAM’s en twee AIM-9M Sidewinders. Onder de romp hangt een AN/ALQ-131 ECM-pod, aan de inlaat een AN/AAQ-14 Litening AT Block II targeting pod. De QRA-taak voor Leeuwarder F-16’s eindigt op 19 november 2020.Vooral 322 Squadron laat bijna geen kans onbenut om één of twee F-16’s een speciale staartbeschildering te geven bij jubilea. In 1993 dragen de J-215 en J-218 dit schema om het 50-jarig bestaan van het oudste luchtmachtsquadron luister bij te zetten.Bij het 60-jarige bestaan van 322 Squadron in 2003 krijgt de J-063 een relatief bescheiden, in grijstinten uitgevoerde jubileumstaart. De achterliggende gedachte is dat de staart niet direct hoeft te worden overgespoten als het toestel nodig is voor een uitzending.Ook in 2008 dost 322 Squadron een van zijn F-16’s uit met een bonte staart. De letters RF op de J-876 staan voor Reaction Forces. Het squadron is jarenlang toegewezen aan de NAVO om deel uit te maken van een multinationale snelle interventiemacht, die overal ter wereld op korte termijn ingezet kan worden.In 2013 bestaat 322 Squadron 70 jaar en de KLu 100 jaar. Reden om de J-006 van dit ontwerp te voorzien. De Spitfire was het eerste toestel waarmee 322 vanaf juni 1943 vloog, vandaar dat deze iconische jager een prominente plek op de staart krijgt. Overigens is deze ‘beschildering’ niet met verf, maar met speciale folie aangebracht.In 2018 vliegt de J-879 enkele maanden met deze jubileumstaart rond. Opnieuw komen Spitfires terug in het ontwerp. In het squadronembleem Polly Grey, de mascotte van 322 Squadron. Een jaar eerder heeft het squadron de AIM-9M ingeruild voor de nieuwe-generatie AIM-9X. Aan de motorinlaat de nieuwe Sniper targeting pod, die de Litening AT Block II verving.Ook 323 Squadron voorziet meermaals F-16’s van jubileumstaarten. Als het squadron in 1998 vijftig jaar bestaat, gebeurt dat onder meer met F-16A J-230. Op de staart een gekuiste en eigentijdse versie van Diana, godin van de jacht, uit het squadronembleem.Het ontwerp van de jubileumbeschildering uit 1998 kent meerdere varianten. Zo vliegt de J-248 met deze (ongekuiste) versie rond. Opvallend is dat het toestel zijn registratie op deze foto niet draagt. Tegenwoordig doet de J-248 dienst als rondreizend tentoonstellingsobject.De J-002 krijgt in 2013 de laatste F-16-jubileumstaart voor 323 Squadron. Het squadron bestaat dan 65 jaar. Ook voor het 70-jarig jubileum komt er een speciale staartbeschildering voor 323 Squadron, maar dan op de F-35. Daarmee vliegt de F-001, inmiddels ingedeeld bij het Nederlands Opleidingsdetachement F-35 (NODF-35) op Luke AFB in Arizona, in 2021 nog steeds.
