Publieke opinie volgen werkt niet voor veiligheid
Column door Voorzitter KNVOL commodore b.d. drs. Tom de Bok
Ik hoop dat u allen geniet of genoten heeft van een mooie zomer en dat corona niet letterlijk of figuurlijk uw vakantie heeft verziekt.
Ook onze politieke vertegenwoordigers hebben een zomerpauze ingelast. De kabinetsformatie komt daarna hopelijke snel op gang. Gelukkig gaat alles in Nederland gewoon door. Allerlei organisaties en belangengroepen hebben inmiddels de formateur bestookt met brieven, rapporten, studies enzovoort voor meer geld. Zo ook voor Defensie: de stichting Psst pleit voor een ruimer budget en probeert met reclamespotjes op TV het publiek te mobiliseren. Ook Commandant der Strijdkrachten generaal Onno Eichelsheim laat geen gelegenheid voorbijgaan om aan te geven dat Defensie eigenlijk failliet is. In het jaarverslag 2020 staat zelfs letterlijk dat de organisatie niet in staat is haar grondwettelijke taak uit te voeren. Het heeft niet geleid tot enige publieke verontwaardiging noch kritische vragen, laat staan acties, in ons parlement.
Hoe anders is dit ten aanzien van gezondheidszorg. Toen in de coronacrisis gebrek aan IC-capaciteit dreigde of er te weinig mondkapjes waren, werd de verantwoordelijke minister op het matje geroepen. Dit had meteen resultaat. Het geld stroomde als confetti en procedures werden aan de kant geschoven. De politiek wilde immers voorkomen dat de media en publieke opinie kritiek zouden leveren. Zo stegen de kosten voor de gezondheidszorg in Nederland in 2020 met €9 miljard tot het astronomisch bedrag van €109 miljard. Hetzelfde geldt voor het klimaat. Ook hier worden miljarden uitgegeven voor een niet meetbaar doel dat in 2100 ligt: de opwarming van de aarde beperkt houden tot maximaal 1,5 C. Het klimaatakkoord is door diverse lobby- en belangengroepen in elkaar getimmerd en door het parlement zonder blikken of blozen is goedgekeurd.
Drijvende factor achter deze twee voorbeelden is de publieke opinie, verwoord door de belangengroepen en ondersteund door de media. De publieke en mediasteun voor onze veiligheid is beperkt. Na de moord op Peter R. de Vries greep de korpschef van de Nationale Politie meteen de kans om te pleiten voor meer geld voor de bestrijding van de georganiseerde misdaad. Of dit zal worden gehonoreerd valt te bezien, maar ik acht de kans klein. Voor Defensie geldt hetzelfde. Ook hier zijn de publieke opinie en de media geen factor van betekenis. Bovendien komt overheid gemaakte internationale verdragen en afspraken voor Defensie niet na. Rechters refereren aan het Verdrag voor de Rechten van de Mens om klimaatmaatregelen op te leggen of Shell te dwingen duurzamer te worden. Er is echter geen rechter die met dezelfde argumentatie de regering dwingt zich te houden aan de afspraak om minimaal 2% van het Bruto Nationaal Product (BNP) te besteden aan onze Defensie.
Over de oorzaak van dit fenomeen zei Henry Kissinger al in 1960 het volgende: “If you’re a statesman, a politician, a decision maker, and you see some risk of disaster, you can take action today to preempt that disaster. But that has some costs. People are not grateful for things that don’t happen.” Liever dus reactief dan preventief. In veel gevallen kan dit ook. Mondkapjes en vaccinaties zijn snel gekocht, zeker met de steun van snelle jongens. Helaas geldt dit niet voor Defensie. Dat is langere termijn. Als de vijand voor de poort staat of onze computersystemen uitvallen, is het te laat. Een krijgsmacht met een robuuste cybercapaciteit opbouwen duurt jaren. Zandzakken voor de deur hielpen in Zeeland ook niet in 1953. Pas na 25 jaar waren de Deltawerken gereed om een ramp te voorkomen die eens in de 10.000 jaar voorkomt. Zolang de crises ver buiten onze landsgrenzen plaatsvinden en we de keuze hebben wel of niet mee te doen, zal de politiek noch de publieke opinie een woord vuil maken aan Defensie. Helaas geldt dit voor meer landen in Europa. Dus hopen op andere landen is geen optie en de Verenigde Staten hebben terecht andere prioriteiten. Afschrikking is ook geen optie. Landen als Iran, Rusland en zelfs Wit-Rusland zien ook dat Europa vrijwel niets heeft om zijn buitenlandse politiek met militaire middelen kracht bij te zetten.
Politiek, neem uw verantwoordelijkheid en zorg voor veiligheid. Dit is een primaire taak van de overheid. De publieke opinie en de media gaan pas ageren als het te laat is en de body bags binnenstromen. Een oorlog is óók tegen de Rechten van de Mens.