Column: Crisis, het kan snel gaan!
Door Drs. A.A.H. (Tom) de Bok Commodore bd Voorzitter KNVOL
Als ik deze briefing schrijf, zitten we midden in de coronacrisis. Het virus beheerst het dagelijkse leven: zoveel mogelijk binnen blijven en niet in groepen naar buiten. Agenda’s zijn leeg, van TV-kijken word je ook niet vrolijk. Er is blijkbaar niets anders in de wereld dan het virus. Maar om met iets positiefs te eindigen, er is weer tijd om klussen in en rond het huis op te pakken.
Ook voor de KNVOL heeft de crisis gevolgen. Alle activiteiten zijn afgezegd. Bezoeken aan de oefening Frisian Flag, met als primeur de F-35 in de operationele rol, gaan niet door en ook alle Ledenvergaderingen zijn verschoven. Onze hoofdredacteur Willem Helfferich heeft met zijn team deze versie van Onze Luchtmacht met veel creativiteit in elkaar gezet. Geplande onderwerpen konden deels niet doorgaan, dus hebben ze alternatieve artikelen geschreven, waarbij de historie van de militaire luchtvaart een dankbaar thema is. Hoe dat voor de nog komende uitgaven zal zijn, kunnen we niet voorspellen. Maar aangezien de actualiteit zoals oefeningen, conferenties etc. allemaal zijn afgezegd en geen redacteur ergens heen kan om interviews te houden of een organisatie of onderdeel te bezoeken, zal het een uitdaging blijven de uitgaven te vullen. Ik hoop op uw begrip.
Nu nog even iets inhoudelijks, want het gezegde ‘never waste a good crisis’ is ook hier van toepassing. De coronacrisis heeft aangetoond dat het zo maar ineens volledig mis kan gaan in een hele korte tijd. Afhankelijk zijn van andere landen, organisaties of bedrijven waar je geen grip of invloed hebt, blijkt toch een groot nadeel. Want ieder voor zich en God voor ons allen blijkt toch het belangrijkste adagium, zelfs in de Europese Unie. Eigen land eerst, tot voor kort een verachte uitspraak van president Trump, blijkt nu wereldwijd te worden aangehangen. Conclusie: zorg dat je in staat bent als land om grotendeels je eigen boontjes te doppen. Ik schat in dat mondkapjes en ontsmettingsmiddelen alsmede cruciale medicijnen zoals antibiotica en medische apparatuur binnenkort niet meer (alleen) uit China komen.
Ook Defensie moet hier een belangrijke les uit trekken. Een crisis is onvoorspelbaar en er is geen tijd om dan nog zaken te regelen c.q. te herstellen. De jarenlange bezuinigingen hebben ertoe geleid dat er nauwelijks nog voorraden en reservedelen zijn en personele versterking ontbreekt, noch afgezien van de vacatures. Nederland en geen enkel Europees land voldoet aan de standaard van de NAVO voor personeel, voorraden van reservedelen, (kapitale) munitie, medische capaciteiten, nucleaire, chemische en biologische (NBC) bescherming etc, etc. Het bestellen van dit soort middelen duurt minimaal ca. twee jaar. In de strijd tegen ISIS verbruikten vier F-16’s minimaal 2100 bommen, dus het kan hard gaan. Wat ook zorgen baart is dat veel logistieke, medische, CIS/ICT- en beveiligingscapaciteiten tot het absolute minimum zijn gereduceerd. Ik focus mij even op de Luchtmacht, maar dit geldt net zo hard voor Landmacht en Marine. Met de uitzending van een klein aantal F-16’s, Chinooks en Apaches, was de Luchtmacht de afgelopen jaren uitverkocht. Gebrek aan personeel en middelen maakte het onmogelijk om andere taken uit te voeren, zelfs de geoefendheid stond onder druk. Voorts is geen enkel Luchtmachtonderdeel in staat de eigen broek op te houden op het gebied van zogenoemde Combat Support en Combat Service Support, noodzakelijk om een grootschalige operationele inzet te realiseren en te continueren. Als er een crisis komt waarin Defensie maximaal aan de bak moet, wordt veel misgegrepen. De eerste hoofdtaak van Defensie: het beschermen van het eigen grondgebied en dat van de bondgenoten kan feitelijk niet worden uitgevoerd. Op onze Europese NAVO-partners hoeven we niet te rekenen, die hebben ook veel te weinig. Dat deze eerste hoofdtaak meer aandacht verdient, wordt geïllustreerd door een essay uit 2016 van de politieke adviseur van de hoogste NAVO-commandant, Stephen R. Covington (gratis te downloaden op internet): The culture of strategic thought behind Russia’s modern approaches to warfare. Politiek doe er nu wat aan, ondanks de financiële uitdagingen door de coronacrisis.