Activiteit verslagen regio Schiphol/ Noord-Holland
Bezoek 860 Squadron op Maritiem Vliegkamp De Kooy
Op 31 augustus 2022 had de regio Schiphol/Noord-Holland , na twee coronajaren, weer een uitnodiging voor een bezoek aan “ons” 860 Squadron op het Maritiem Vliegkamp De Kooy. Bijna 40 regioleden toonden belangstelling. Na ontvangst in het Auditorium gaf Chef der Equipage Adjudant Roelof van Beenen een presentatie over de geschiedenis van de Marine Luchtvaartdienst (MLD) sinds 1907 en de vele vliegtuigtypen die de MLD in dienst heeft gehad. Uitgebreid werd ingegaan op de overgang van de MLD naar het Defensie Helikopter Commando (DHC) en op NH-90, de huidige helikopter. Omdat de regio een partnerschapsverdrag heeft met het 860 Squadron zijn veel regioleden zeer bekend met de NH-90. Er ontstond dan ook een levendige discussie over operationele ervaringen en vragen op het gebied van onderhoud, reservedelen en beschikbaarheid van personeel. Een vlieger en een TACO waren aanwezig voor de details. In de hangaar konden twee NH-90’s uitgebreid bekeken en besproken worden. Als lunch werd de traditionele “blauwe hap” geserveerd. Daarna een uitgebreide rondleiding door de traditiekamer waar de geschiedenis van de MLD aan de hand van talrijke foto’s, vliegtuigen en onderdelen gepresenteerd wordt. Als laatste een rondleiding bij de brandweer en demonstratie met het E-One blusvoertuig. Na afscheid van de begeleiders kon iedereen terugzien op een geslaagde hernieuwde kennismaking met het 860 Squadron. Met dank aan de presentatoren en begeleiders die deze dag tot een succes gemaakt hebben.
tekst: Gerhard Polet
Het Nationaal Luchtvaartlaboratorium in de Tweede Wereldoorlog
Op 26 april 2022 gaf Ir. Bram Elsenaar een lezing over de rol die het toenmalige Nationaal Luchtvaart Laboratorium (NLL) tijdens de Tweede Wereldoorlog en belichtte hoe de Duitsers gebruik hebben gemaakt van de Nederlandse deskundigheid. Het NLL was de voorloper van het huidige Koninklijk Nationaal Lucht-en Ruimtevaartcentrum (NLR). Tijdens het interbellum was het Duitsland verboden om militaire vliegtuigen te hebben en te bouwen. Zweefvliegen en luchtvaart onderzoek waren wel toegestaan. Onmiddellijk nadat Hitler aan de macht kwam werd met de opbouw van de Duitse Luchtmacht begonnen. De Aerodynamische Versuchsanstalt (AVA) in Göttingen speelde daarbij een belangrijke rol en een geconcentreerde inspanning vanaf 1933 leidde tot enorme prestaties in technische ontwikkelingen. De Rijksstudiedienst voor de Luchtvaart, voorloper van het NLL had al vanaf 1919 wetenschappelijke contacten met de AVA. Op 18 mei 1940, dus vlak na de capitulatie, kwam al een Duitse delegatie om het NLL “sicher zu stellen”. Het NLL kon zichzelf blijven zolang gebeurde wat de Duitsers wilden. Dit bestond uit wetenschappelijk onderzoek op vreedzaam gebied waarbij Duitse oorlogsbehoefte formeel uitgesloten was. AVA en het NLL hielden elkaar echter voor de gek. Er werd gewerkt aan wat later bleek geavanceerde Duitse vliegtuigprojecten, zoals flutteronderzoek. AVA betaalde voor gevraagd onderzoek en dit vaak in samenwerking met Nederlandse ministeries. Voor het NLL werd geheim gehouden dat gebruikte vleugelmodellen van een Me-109 afkomstig waren. Daarnaast werd voor 25% aerodynamisch onderzoek verricht en 20% voor de industrie. Financieel was de Rijksbijdrage aanzienlijk, echter de AVA leverde de belangrijkste geldstroom. Redelijk succesvol was beslissing om NSB’ers buiten het bestuur te houden. Tegelijkertijd waren de commercieel directeur en een aantal van de 140 medewerkers actief in het verzet. In maart 1945 werden veel werkplaatsmachines elders in Amsterdam verstopt om deze uit handen van de Duitsers te houden. Bram Elsenaar is de auteur van het boek “Onder de vleugels van Göttingen. Het Nationaal Luchtvaartlaboratorium in de Tweede Wereldoorlog”.
Gerard van Putten
Algemene regio ledenvergadering
Op 27 november 2021 werd de jaarlijkse algemene ledenvergadering gehouden. Omdat de locatie bij Fokker Services in Hoofddorp niet meer beschikbaar is konden we gelukkig uitwijken naar het Nederlands Transport Museum (NTM) in Nieuw-Vennep. Dezelfde locatie waar een aantal jaren geleden onze lezingen en vergaderingen gehouden werden. Met 25 aanwezige regioleden kon gemakkelijk aan de geldige corona regels voldaan worden. Naast de gebruikelijke agenda punten werden de laatste ontwikkelingen binnen de KNVOL en de regio uitgebreid besproken. De regio heeft 442 leden eind 2022. Een afname van 42 sinds twee jaar geleden. Veel suggesties werden gedaan voor lezingen en excursies. Zodra de corona restricties beëindigd zijn zal het programma weer gestart worden. De drie aftredende bestuursleden werden allen herkozen voor een periode van drie jaar. Na de vergadering gaf bestuurslid Gert van Kalsbeek een rondleiding in het NTM. Gert is tevens vrijwilliger in het NTM. De middag werd besloten met een gezellige borrel.
Gerard van Putten
Radar en elektronische oorlogsvoering tijdens de Tweede Wereldoorlog
Op maandag 18 oktober 2021 hield Ir. Fred Abbink een lezing over Radar en Elektronische oorlogsvoering tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een groot aantal radar- en elektronische hulpmiddelen werd ontwikkeld kort voor maar vooral tijdens de Tweede Wereldoorlog. Al vóór 1900 werd aan Radar (Radio Detection and Ranging) gewerkt. Onder de codenaam “Chain Home” bouwden de Britten langs de kust een ring van radar stations. Die werden tijdens de Slag on Engeland gebruikt om aanvallen van de Luftwaffe vroegtijdig te detecteren en te coördineren. De Duitsers waren veel verder dan de Britten. De Freya radar was de tegenhanger van Chain Home, De Duitse FuG (Funk-Gerät) 404 werd in 1944 geplaatst o.a. in Veendam en Harderwijk. De Messerschmidt BF-110 was uitgerust met een Telefunken FuG- 202 (61 cm, 490Mhz) Lichtenstein radar. De Britten hadden in 1939 als eerste in de wereld het “Dowding” luchtverdedigingssysteem met radars gekoppeld aan een telefoon netwerk om Duitse vliegtuigen te onderscheppen. Om een doel te lokaliseren gebruikten de Duitsers de “Lorenz Knickebein” radar signalen die vanaf grondlocaties werden verzonden en elkaar kruisten boven het doel. Ontwikkeling van vliegtuigradar in de korte centimeter band bleek een doorbraak om vliegtuigen te onderscheppen. Zo gebruikte de Britse Mk-IV 1,5 meter golflengte, de latere Mk-VII slechts 9.1 cm (3GHz). De H2S (Height to Slope) was de eerste Britse vliegtuigradar om gronddoelen te identificeren. De Amerikanen gebruikten voor daglicht operaties de toen zeer geheime Norden Bombsight. De Duitsers hadden de “Kammhuber Linien” opgesteld, een gordel van Freya radars, zoeklichten en afweergeschut. Vanuit controle centra konden nachtjagers gealarmeerd worden. Geschoten werd met 8,8cm FLAK (Flugabschusskanone), luchtafweergeschut waarvan er 15 duizend geplaatst zijn. Drie belangrijke gebeurtenissen waarbij radar technologie gekaapt werd. Bij een crash in februari 1943 van een Stirling bij Rotterdam kregen de Duitsers een intacte H2S radar in handen. Als reactie ontwikkelde de Lufwaffe de FuG 350 Naxos radar detector waarmee de H2S transmissies afgeluisterd konden worden. Veel Britse bommenwerpers werden daardoor neergeschoten. In mei 1943 week een Duitse Junkers-88 met een FuG-212 Liechtenstein radar uit naar Schotland. De Britten kregen een werkende radar in handen en verbeterden de Serrate interceptie radar om Duitse aanvallende jagers succesvoller te onderscheppen. Duitsland ontwikkelde voor hun nachtjagers de zogenaamde “Schräge Musik” techniek waarbij Britse bommenwerpers van achteren en van onderen beschoten konden worden. Het werd steeds een kat en muis spel. Duitsland heeft in 1943-1944 geleide wapens ontwikkeld die radiografisch bestuurd werden. De meest bekende was de V-1 (Vergeltungswaffe), het eerste onbemande straalvliegtuig. Er zijn ongeveer 30.000 V-1’s gebouwd. De geallieerden gebruikten chaff tegen Duitse radar stations. Als tegen reactie installeerden de Duitsers op de Würzburg radars de “Freya-laus” die via het Doppler effect, de chaff kon omzeilen en toch bewegende doelen kon identificeren. Samenvattend in het begin waren de Britten gefocust op defensieve systemen en de Duitsers op meer offensieve radar systemen. Op het internet is veel informatie te vinden voor diegenen die zich verder willen verdiepen.
Gerard van Putten
Een eeuw ontwikkeling van cockpit instrumenten
Op maandag 31 mei 2021 hield Ir. Fred Abbink, voormalig directeur van het NLR, een digitale lezing voor de Algemene Luchtvaart Afdeling van de KNVvL en voor de KNVOL regio Schiphol / Noord-Holland over het onderwerp: “Een eeuw ontwikkeling in de cockpits van civiele vliegtuigen”. Ruim 30 leden van onze regio luisterden mee. Elektronische systemen spelen in de luchtvaart een steeds belangrijker rol. Ze zijn van essentieel belang voor het meten en presenteren van gegevens voor besturing en de optimale vluchtuitvoering, voor het bewaken van de diverse boordsystemen, voor de communicatie en navigatie. Tevens voor het vermijden van gevaarlijke weerscondities en het voorkomen van botsingen met obstakels of met andere vliegtuigen en voorts contact met de verkeersleiding. De introductie van steeds meer en steeds geavanceerdere elektronische systemen, meestal avionica genoemd, in de luchtvaart heeft het mogelijk gemaakt dat de cockpitbemanning voor intercontinentale vluchten van 5 naar 2 personen kon worden teruggebracht. Momenteel wordt gewerkt aan de ontwikkeling van boordsystemen waarmee de toekomstige verkeersvliegtuigen veilig door één enkele vlieger kunnen worden gevlogen. Fred Abbink begon zijn presentatie met een overzicht van de ontwikkeling van de luchtvaart. Van ballonnen, de eerste vlucht van de Wright Brothers en de vlucht rond de Bavo kerk in Haarlem met de Fokker Spin. Steeds betere instrumenten werden ontwikkeld om een gestabiliseerde vlucht mogelijk te maken. In 1919 kwam de radio beschikbaar. Rond 1930 kon gevlogen worden in slecht zicht met een kunstmatige horizon, radio beacon en een betrouwbare hoogtemeter. In 1935 kwam de Sperry stuurautomaat. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam de radar. Vijf bemanningsleden waren nog nodig. Twee vliegers, een radio operator, een navigator en een flight engineer. Sinds 1970 met de B-747 werden de navigator en radio operator overbodig. Vanaf 1982 werd in de A-310 een twee cockpit crew mogelijk door het Electronic Flight Information System, Flight Management System en Flight Warning Computer. Vlucht informatie werd nu gepresenteerd op grote schermen. In 1987 kwam de A-320 met fly by wire en een side-stick zoals in de F-16. Ook de Head Up Display uit de militaire luchtvaart deed zijn intrede. Veel antennes zijn hiervoor nodig die elkaar niet mogen storen. Bij de ontwikkeling tot single pilot operatie wordt gebruik gemaakt van de ervaringen met autonome systemen uit de grote militaire onbemande vliegtuigen zoals de Predator en Global Hawk. Probleem is dat navigatie via GPS gestoord kan worden waarvoor cyber security een essentiële voorwaarde is. Ook een robuuste navigatie vanaf de grond is vereist voor het geval de enige vlieger uitvalt. Voor de langere afstanden zal een dubbele bemanning wel een vereiste blijven. Met dank aan Fred Abbing voor zijn uitleg van de historische- en toekomstige ontwikkeling van vliegtuiginstrumenten. Dank ook aan de ALA voor het organiseren.
Gerard van Putten
IN MEMORIAM, John Assmann
Op 12 augustus 2020 is John Assmann overleden, 82 jaar oud. Sinds 1959 was hij journalist en fotograaf. met luchtvaart als passie. Vooral de militaire luchtvaart boeide hem zeer. Hij heeft honderden vlieguren als privé vlieger gemaakt. Daarnaast was hij fervent (zee)zeiler en had lange tijd een eigen boot.
Binnen en buiten de Luchtmacht kende hij heel veel mensen en vaak leidde dat tot hechte vriendschappen. Hij heeft meegevlogen met een aantal straaljagers zoals een TF-104, NF-5 en Mirage F-1. Zelfs een vlucht gemaakt vanaf de carrier Franklin Roosevelt. Hij was een gewaardeerd journalist en hield altijd nauw contact met zijn vriendenkring, zelfs de laatste tijd vanuit het ziekenhuis en zorgcentrum met telefoon en e-mail.
Hij was actief binnen de KNVOL en zeker ook in de KNVvl en de Netherlands Air Cadets. Wij luisterden graag naar zijn spannende verhalen. Zo heeft hij via zijn vele contacten een aantal sprekers voor de regio geregeld. Toen recent een spreker vlak voor een lezing moest afzeggen had hij binnen een kwartier een goede vervangende spreker.
Hij was hoofdredacteur van de website “De Rapportage” waarin vooral onderwerpen uit de luchtvaart op begrijpelijke wijze werden behandeld.
Hij heeft, als in een jongensdroom, een actief en spannend leven geleid.
Op zijn rouwkaart staat, John Assmann is aan zijn laatste vlucht begonnen samen met een foto van een F-16 missing man formation.
De regio Schiphol/ Noord-Holland is John Assmann veel dank verschuldigd.
Algemene regio ledenvergadering
Op 24 februari werd de jaarlijkse algemene ledenvergadering gehouden. Tijdens de twee uur durende vergadering werd met de 35 aanwezigen de ontwikkelingen binnen de KNVOL en de regio uitgebreid besproken. Veel input werd verkregen over gewenste excursies en lezingen. Gert van Kalsbeek, Gerard van Putten, Rob Vis en Sieto Zuierveld werden voor een nieuwe periode in het bestuur benoemd.
De geplande lezing op 16 maart door Overste Bart Blok, Commandant van het 860 NH-90 Squadron, werd uitgesteld tot een later datum.
Inlichtingenwerk in Polen tijdens de Koude Oorlog
Lt.Kol. b.d. Dirk de Paus vertelde op 10 februari hoe hij tijdens de Koude Oorlog als professionele spotter door de Inlichtingendienst naar Polen werd gestuurd om informatie te verzamelen over vooral Russische vliegtuigen die in West-Polen gestationeerd waren. In 1965 is hij beroepsmilitair geworden. Tijdens de Koude Oorlog waren inlichtingen over het Warschau Pact moeilijk te verkrijgen. Speciaal getrainde mensen werden ingezet om te spioneren. Als Sergeant werd Dirk de Paus in 1981met een collega als burger geplaatst bij de militaire attaché op de Nederlandse ambassade in Warschau. Zij konden in Polen vrij reizen in een auto met diplomatiek nummerbord. De Poolse politie was op de hoogte. De Russische veiligheidsdienst opereerde echter separaat. Om onopgemerkt te blijven werd veel wild gekampeerd, dus niet op campings en hotels. De Polen hadden weinig op met de Russen en zouden hen niet verlinken. De Poolse Veiligheidsdienst, belast met beveiliging van Sovjet militaire objecten, was wel fanatiek en vaak was het een “kat en muis spel” om hen te ontlopen. Als wegenkaart werden Duitse stafkaarten uit de Tweede Wereldoorlog gebruikt. De Russen gaven beperkte militaire informatie aan de Polen waardoor de Polen zelf ook bij de Russen spioneerden. Zij werkten samen met andere NAVO landen vooral met Britten en Fransen. De Duitsers deden niet mee. Professionele camera’s werden gebruikt en speciale zwart-wit films met hoge resolutie. De foto’s werden direct ontwikkeld en verspreid, de negatieven werden nagestuurd. In 1981 na een opstand namen Poolse militairen de macht over en door president Jaruzelski werd de staat van beleg afgekondigd. De Russen vielen echter Polen niet binnen. De speciale antennes om met Moscou te communiceren werden in het najaar van 1981 afgebroken. In de zomer van 1982 zouden moderne Sukhoi-24 Fencers op vliegbasis Szprotawa in West-Polen gestationeerd worden. Deze grote Fencers, vergelijkbaar met de F-111, konden West-Europa bedreigen. Dus moest er gefotografeerd worden. Het geluk wilde toen zij een goed observatiepunt gevonden hadden, een heel squadron Su-24’s arriveerden. Een Brits team had dagenlang geobserveerd maar was kort ervoor, onder de horzelbulten, naar huis gegaan en waren “not amused” dat de Nederlanders de zo gewenste foto’s konden maken Uiteindelijk telden de Nederlanders een beperkt aantal Su-24’s, zeker geen honderden. De regering Reagan had echter de extra dreiging van een paar honderd Su-24’s nodig om een hogere Defensie begroting door het Congres te krijgen. Zij konden dit echter niet zelf aantonen en zette daarom de andere landen onder druk dit wel te doen. Nederland deed er echter niet aan mee. Inlichtingen worden ook nu nog steeds vaker gebruikt voor politieke doeleinden. Als enthousiast en bewogen spreker wist Dirk de Paus maakte hij het voor de aanwezigen een heel interessante avond. Voor meer details over het inlichtingenwerk in Polen zie een interview in Onze Luchtmacht nummer 5 oktober/november 2015.
Nieuwjaarsreceptie in de Oude Toren op Schiphol-Oost
Op 6 januari werd 2020 ingeluid in de Oude Toren op Schiphol-Oost en konden regioleden elkaar Gelukkig Nieuwjaar wensen. Veel trouwe leden waren aanwezig.
Ervaringen van een Vlieger-arts
Op 13 januari oktober gaf Majoor Vliegerarts Arie Vergunst een lezing getiteld “De training, het werk en de missie”. Zijn belangstelling voor vliegen werd gewekt door zweefvliegen tijdens de middelbare school. Hij studeerde voor arts in Leiden en begon een specialisatie voor neurochirurg. Toch trok de Luchtmacht en werd hij na een verkorte KMA periode aangenomen tot de opleiding Algemene Militaire Arts. Daarna o.a. specialisatie vliegerarts, aeromedevac, search en rescue, en operational readiness. Vloog een paar jaar als arts mee op de SAR unit van 303 Squadron op Leeuwarden met de geel geschilderde AB-412 SP “Tweety” helikopters. Dat stopte helaas 10 februari met de uitfasering eind 2014. Hij vond het zijn mooiste en dankbaarste baan. De taken van een vliegerarts werden ook uitgebreid behandeld. Vliegers moeten leren omgaan met de “stresses of flight”. Fysiologische stress factoren zoals lagere zuurstof concentratie, lagere barometrische druk, g-krachten, lagere temperatuur, minder licht, meer lawaai en angst van de patiënt. Symptomen van lagere luchtdruk worden beoefend in een hypobare kamer waaruit lucht gepompt wordt. Het hierdoor ontstane gebrek aan zuurstof leidt tot perifeer gezichtsveld, desoriëntatie, euforie en hoogteziekte. Alle jachtvliegers oefenen hier om symptomen te herkennen In een centrifuge worden g-krachten opgewekt en vliegers oefenen straining om zolang mogelijk bloed in de hersenen te houden. Bij aeromedevac worden patiënten door de lucht vervoerd zonder dat hun conditie verslechtert. Tijdens uitzendingen moet dezelfde zorg geleverd kunnen worden als in Nederland. Vier niveaus worden onderscheiden. Role 1, is eenvoudige medische hulp. Role 2, inclusief chirurgische capaciteit. Role, 3 is ziekenhuis. Role 4, is militair hospitaal en repatriëring naar Nederland. Arie Vergunst is uitgezonden geweest naar Kandahar en Kunduz in Afghanistan. In Mali was hij tijdens de Apache crash en het ongeluk met de mortier granaat. Na de MH-17 crash was hij enkele weken ter plekke om te assisteren bij de repatriatiering van de slachtoffers. Van alle missies werden interessante en indringende foto’s en video’s getoond. Momenteel is hij voor 6 maanden gedetacheerd op de spoedeisende hulp van het Radboud Universitair Medisch Centrum. Hartelijk dank aan Maj. Arie Vergunst voor een bijzonder en vaak indringend verhaal dat duidelijk indruk maakte op de aanwezige regioleden.
Lockheed C-130 Hercules operaties, wapenplatvorm of vliegtuig
Op 9 december vertelde Majoor Vlieger b.d. Arthur Jongeneelen, over zijn ervaringen met de C-130. Hij is een voormalig F-16 vlieger en vloog op de C-130 Hercules bij het 336 Squadron op de Vliegbasis Eindhoven. De lezing begon met uitleg over de C-130. De eerste twee als korte versie zijn gekocht in 1994 uit opslag in Arizona. Ze zijn bedoelt voor tactisch- en intra-theater luchttransport. Later zijn er twee met een verlengde romp aangeschaft. Maximaal 66 mensen mogen meegenomen worden. Record staat op 452 waaronder 32 in de cockpit tijdens een evacuatie in Saigon in 1975. De C-130 kan landen op hele korte en zachte banen. In een paar video’s werd dat geïllustreerd. Een lading uit het vliegtuig gooien kan met een parachute en ook via zwaartekracht extractie waarbij de ideale hoek van de vloer 7 graden helling is. In Sudan tijdens operatie Life Line werden van de pallets later huizen gebouwd. De C-130’s zijn veel buiten Nederland. Een gezegde is “je weet soms tevoren wanneer je weg gaat maar nooit wanneer je terug komt”. Na de pauze werden een aantal vaak grappige anekdotes verteld. Zo moest in Split Kroatië onterecht landingsgeld betaald worden. De brandweer legde een schuimtapijt om vertrek te verhinderen. Maar een C-130 laat zich niet makkelijk stoppen met als resultaat dat een hele hangaar vol met schuim geblazen werd. De C-130 is zeer geschikt voor paradroppings ook voor zowel Haho als Halo vanaf tot maximaal 28.000 voet. De crew moet dan op 100% zuurstof. Ook wordt de C-130 veel gebruikt voor evacuatie en hulpverlening na natuurrampen zogenaamde Angel Flights. Hartelijk dank aan Arthur Jongeneelen, die we mogelijk nog terugzien tijdens het bezoek aan de Vliegbasis Eindhoven op 8 april waar hij ook rondleidingen verzorgt.
Fokker, Fokker Services, GKN en Melrose Industries
Al vele jaren worden de lezingen van de regio Schiphol/Noord-Holland gehouden in het bedrijfsrestaurant van Fokker Servies. Eerst in Nieuw-Vennep en de laatste jaren in Hoofddorp. Maandag18 november 2019 verzorgden onze gastheren ook de lezingavond. Als sprekers traden op Martin Knegt, Manager Support/Composietenonderhoud en ir. Rick Visser, Manager Office of Airworthiness. Martin Knegt begon met een kort overzicht van honderd jaar Fokker geschiedenis. Fokker werd opgericht na de Eerste Wereldoorlog op 21 juli 1919. Begin jaren 30 was Fokker zelfs kort de grootste vliegtuigbouwer ter wereld. Na de Tweede Wereldoorlog werden vele militaire vliegtuigen geassembleerd. De civiele vliegtuigen waren de F-27, Fokker 50/60, F-28 en de Fokker 70/100. In totaal zijn er 1.345 van gebouwd, waaronder een aantal militaire varianten. Na het faillissement van Fokker in 1996 werden de levensvatbare delen overgenomen door Stork. Stork werd later gesplitst in een vliegtuigdeel met de naam Fokker en in een deel in de proces-industrie. In 2015 is dit Fokker gekocht door GKN, een grote Engelse toeleverancier voor de luchtvaart en de auto-industrie. In 2018 werd GKN vervolgens gekocht door Melrose Industry, een Private Equity Company. Melrose concentreert zich nu op de luchtvaart met GKN Aerospace en levert aan alle vliegtuigfabrieken, met 50 bedrijven in 15 landen en 18.000 personeelsleden. Fokker met 6.000 employees is hierin een belangrijke speler. Ook is Fokker de grootste Nederlandse toeleverancier voor de fabricage van de F-35. Bij Fokker Techniek in Woensdrecht wordt onderhoud verricht aan vrijwel alle KLu vliegtuigen. Tevens is in Woensdrecht een modificatie centrum voor civiele vliegtuigen. Zo is het interieur van het regeringsvliegtuig de Boeing 737-800 PH-GOV geheel op Woensdrecht ontworpen en geïnstalleerd. Fokker Services heeft het Type Certificaat en bewaakt de luchtwaardigheid voor alle Fokker vliegtuigen. En levert tevens engineering, documentatie en reservedelen voor vrijwel alle vliegtuigtypen. Fokker is ook de grootste onafhankelijke leverancier wereldwijd van onderdelen voor vliegtuigen die uit productie zijn. Ongeveer 70% van de huidige omzet is voor niet Fokker vliegtuigen.
Luchtwaardigheid en ongeval onderzoek
Na de pauze vertelde ir. Rick Visser een indrukwekkend verhaal over het waarborgen van luchtwaardigheid en het analyseren van de oorzaak van ongevallen en de consequenties daarvan. Een ongeval gebeurt meestal niet zomaar. Tijdens de ontwerpfase wordt voor alle statische- en dynamische belastingen een sterkte analyse gemaakt. Met statistische methoden wordt een simulatie van de faalmogelijkheden gemaakt, waarbij de tolerantie voor schade zeer belangrijk is. Gebruik wordt gemaakt van een flight profile, de verwachting hoe het vliegtuig tijdens zijn levensduur gebruikt zal worden. Toch kunnen gedurende de operatie actieve- en latente breuken optreden. Het management van een operator moet veel urgentie besteden aan veiligheid. Na een ongeval moeten direct een aantal vragen beantwoord worden in overleg met de European Aviation Safety Agency (EASA). Geen enkel falen mag tot een ongeval leiden. Een onderzoeksteam gaat meestal direct naar de plaats van het ongeval. Foto’s kunnen soms uitsluitsel geven. De eerste vraag is moet de vloot of een deel ervan aan de grond gehouden worden. Of moet het ontwerp aangepast worden. Of zijn inspecties en een modificatie de oplossing. Als voorbeeld van een ongeval werd een buiklanding door een Fokker 100 in 2002 gebruikt. Een extreme lekkage in een motor leidde na gebrek aan brandstof tot een succesvolle buiklanding. Een versleten flens in een brandstof leiding bleek de oorzaak. Na 10 miljoen motoruren was er statistisch geen reden om de vloot aan de grond te zetten. Als oplossing moesten alle motoren binnen een maand of vóór 300 vlieguren geïnspecteerd worden en daarna vóór 2.000 vlieguren. Na acht maanden was de definitieve reparatie gecertificeerd met de verplichting die binnen twee jaar uit te voeren. Rick Visser wist zo meeslepend te vertellen dat de toehoorders vroegen naar nog meer voorbeelden waardoor de avond pas rond 23.00 eindigde.
General Atomics MQ-9A Reaper
Op 28 oktober gaf Lt.Kol. Boudewijn (Bout) Roddenhof, Commandant van het 306 Squadron, een presentatie over de MQ-9A Reaper. M staat voor Multi Role en Q voor onbemand. Dit onbemande vliegtuig meestal, Unmanned Aerial Vehicle (UAV) genoemd, wordt geproduceerd door General Atomics in San Diego, California. De Luchtmacht heeft vier exemplaren besteld en zullen worden ingedeeld bij het 306 Squadron op de Vliegbasis Leeuwarden. Het 306 Squadron is het bekende voormalige foto verkennings Squadron van de Luchtmacht. Achtereenvolgens werd met de F-84 Thunderjet, RT-33, RF-84F Thunderflash, RF-104G en F-16 gevlogen. En 306 Squadron zal nu met de Reaper het verzamelen van inlichtingen voortzetten. Boudewijn Roddenhof heeft na groot militair brevet met de Alouette, Bölkow en Apache gevlogen. Gebrek aan goede inlichtingen, vooral in Afghanistan, heeft zijn interesse in de Reaper aangewakkerd. Sinds 2017 is hij Commandant van 306. Het motto is “Videre Vincere Est”, zien is overwinnen. In de presentatie werd de Reaper uitgebreid beschreven met nadruk op de grote radar in de neus en de vele camera’s en sensoren. Deze zijn complementair met de sensoren van de F-35, Chinook en Apache. Gezamenlijk een belangrijke stap naar informatie dominantie. De Reaper kan tot 26 uur non stop vliegen, vergelijkbaar met 1000 km ver, 10 uur hangen en weer 1000 km terug. Bij start en landen op locatie is de besturing ter plekke door een Launch and Recovery Element (LRE) met vliegers en onderhoudspersoneel. Op hoogte door het Mission Control Element (MCE) op Leeuwarden dat 24 uur per dag bezet zal zijn met vliegers, sensor operators en analisten. Voorlopig zal de Reaper opereren in een blok militair luchtruim. De Reaper wordt nu gevlogen door bestaande vliegers. Straks ook door vliegers rechtstreeks uit de opleiding. Het personeel is en wordt nu getrained op Holloman AFB in New Mexico. Er ontstond een uitgebreide open en dialoog met de spreker. Zoals, ethische kwesties en krijgen vliegers ook een vliegtoelage en worden zij ook veteraan. Aan het Squadron zijn ook een vliegpsycholoog en geestelijke verzorgers verbonden omdat de verzamelde beelden in een uitzendingsgebied zeer realistisch kunnen zijn. Het bleek een zeer informatieve avond met dank aan de spreker.
Het 300 Squadron (Cougar)
Deze lezing op 7 oktober werd verzorgd door Lt.Kol. Jorik (Budgie) ter Veer, Commandant van het 300 Squadron op de Vliegbasis Gilze-Rijen. Daarbij werd hij geassisteerd door de Squadron Sergeant-Majoor Ronald Vos. Het 300 Squadron heeft een partnerschap met de regio Oost-Brabant/Zuid Limburg, maar Jorik ter Veer wilde graag zijn verhaal ook vertellen bij de regio met een partnerschap met het 860 NH-90 Squadron. Het 300 Squadron bestaat uit 150 mensen met Cougar-DNA als rode draad. De Cougar is de bestelbus van de Luchtmacht en wordt voor vele taken ingezet. De presentatie begon met een video over de recente hulpverlening op de Bahama’s na hurricane Dorian. Gevlogen werd vanaf het amfibisch landingsschip Zr.Ms. Johan de Wit. De Cougar helikopter is zeer geschikt voor tactisch transport op land en vanaf schepen. Er zijn 12 Cougars in dienst en 5 in reserve. Met de oprichting van het Special Operations Command krijgt de Cougar een nieuwe focus om het SOC te ondersteunen. Hoewel de Cougar vooral aangeschaft is voor de Luchtmobiele Brigade zijn er door het 300 Squadron meestal andere operaties mee gedaan. Zo is het Squadron naar vrijwel alle missiegebieden uitgezonden. Op gevaarlijke missies vliegt meestal een Apache mee ter bescherming. Gelukkig is nog nooit een Cougar verloren gegaan. Wel een bijna crash omdat na een schot in de staart alle leidingen en de aandrijfas van de staartrotor kapot waren, en toch na 10 minuten ternauwernood geland. In Afghanistan zijn 50 mensen in één keer gered na een overstroming. Aan het einde gaf Ronald Vos uitleg over de rol en taken van de Squadron Sergeant-Majoor. Een verhelderende lezing over met name de civiele taken van deze grote helikopter. Hartelijk dank aan beide heren.
Voor en na de Battle of Britain
Op 16 september hield ons regio lid Dr. Maarten Kaptein, van beroep tandarts-implantoloog, een uitgebreide lezing over de Battle of Britain in 1940 en wat eraan voorafging en de “Blitz” boven de Engelse steden daarna. In de zomer en vroege herfst van 1940 vond een van de meest belangrijke luchtgevechten ooit plaats. The Battle of Britain, waarbij Nazi Duitsland probeerde het Britse Koninkrijk via de lucht te vernietigen en tot overgave te dwingen. Met grote moed en opofferingsgezindheid van de Britse vliegers werd Engeland voor het geallieerde Europa behouden. Waardoor al vroeg in de Tweede Wereldoorlog een basis werd gelegd voor onze latere bevrijding. De Spitfire werd de schrik van de Duitse piloten. De lezing werd uitgebreid ondersteund met foto’s en films waarbij ook werd teruggeblikt op het dagelijks leven onder leiding van Winston Churchill. De Slag om Engeland werd vooraf gegaan door de evacuatie van 330.000 manschappen van het Britse leger uit Frankrijk en België via Duinkerken. Deze Britisch Expeditionaire Force werd naar de kust gejaagd na de verloren slag bij de Maginot linie in Oost Frankrijk. De Britten moesten alle materiaal achterlaten. Vanaf november 1940 tot mei 1941vielen de Duitsers met de “Blitz” de Engelse steden aan met nadruk op Londen en Coventry en de oorlogsindustrie. Veel productie werd overgeheveld naar het binnenland. De Duitsers wilden Zuid-Oost Engeland veroveren waarvoor ongeveer 1000 binnenschepen gevorderd werden. Na de pauze werd veel aandacht besteed aan de diverse Spitfire varianten en de organisatie van de Britse luchtverdediging met 30.000 luchtwachters en kust radar. De Engelse overlevingsstrategie werd mede ondersteund met posters uit die periode vol met humor. De lezing gaf een uitgebreid beeld over rol van Engeland vooral het eerste jaar van de Tweede Wereldoorlog. Een avond met veel humor en interessant taalgebruik. Maarten Kaptein heeft een brede interesse voor de Tweede Wereld oorlog en organiseert jaarlijkse ontvangsten voor Engelse oud strijders in de historische voertuigenoptocht ”het Gooi bevrijd” in Hilversum.
Commando-overdracht 860 Squadron
Op 20 juni wisselde het NH-90 860 Squadron van commandant op Maritiem Vliegkamp De Kooy. In zijn afscheidsspeech sprak scheidend commandant kapitein-luitenant ir. C. (Niels) Kleingeld lovende woorden over het personeel van het Squadron dat in de moeilijke periode van de NH-90 introductie een bijzondere prestatie heeft geleverd. Door tekort aan personeel, te weinig reservedelen en grote aantallen modificaties werden toch veel vlieguren geleverd. Zijn opvolger kapitein-luitenant B.J. (Bart) Blok beloofde in zijn introductie alles in het werk te stellen om met de straks 20 NH-90’s een succesvolle maritieme helikopter te maken de Marine. De commandant van het Defensie Helikopter Commando, commodore Robert Adang zei het jammer te vinden met Niels Kleingeld een uitstekende squadron commandant te verliezen en wenste zijn opvolger Bart Blok alle succes toe. Niels Kleingeld gaat werken bij de Bestuursstaf in Den Haag. Afdeling Plannen en Coördinatie van de Directie Plannen. In het kader van het partnership was het bestuur van de regio Schiphol/Noord-Holland uitgenodigd om de overdrachtsceremonie bij te wonen. Bart Blok heeft reeds toegezegd in 2020 een lezing voor onze regio te verzorgen.
Luchtmacht dagen op Vliegbasis Volkel
Op vrijdag 14 juni organiseerde de regio een bus naar de Vliegbasis Volkel. Dankzij de speciale route voor bussen arriveerde onze bus met 60 belangstellenden om half tien ter plekke vlakbij de static show en de speciale grote tent voor KNVOL, post-actieven en veteranen. Omdat velen elkaar kennen was die combinatie weer een succes. De terugreis verliep hoewel via een andere speciale route ook voorspoedig. Dank aan de regio Oost-Brabant/Noord Limburg voor de goede organisatie.
75 jaar D-Day
Doel van de presentatie was het verhaal van D-Day doorvertellen en de re-anactment in de uitrusting van de van Airborne en vlieger. Fred Scheurwater, in het uniform van Master Sergeant Paratrooper, doet de inleiding en houdt de regie over de avond. Bert de Jong in uniform van een Dakota piloot is veteraan uit Bosnië en doet de presentatie. Hij is zeer kundig op het gebied van de Tweede Wereld oorlog en aangesloten bij het Engelse Guild of Battlefield guides, de Liberation Route Europe en de European Tour Operators Association. Na een korte beschrijving van de eerste oorlogsjaren ligt de nadruk van de presentatie op de voorbereidingen van D-Day, de eerste dag en week. D-Day eindigt na honderd dagen met de bevrijding van Parijs. In 1944 wordt een groot leger gevormd uit 19 deelnemende landen. De paratroopers, veelal jonge mannen uit het agrarische zuiden van Amerika worden na een zware opleiding overgebracht naar Engeland. Hoofdrol spelers zijn Dwight D. Eisenhower en Bernard Montgomery aan geällieerde zijde en aan Duitse kant Gerd von Rumdsted, Erwin Rommel en Paul Hausser. Door slecht weer wordt D-Day een dag uitgesteld naar 6 juni. Het plan bestond uit drie delen: 1. Operation Cockade, een serie valse operaties ter misleiding. 2: Operation Rankin, indien Duitsland zich zou overgeven en 3: Operation Overlord, de feitelijke D-Day. Een gigantische operatie met ruim 150.000 soldaten, 6.000 vaartuigen, 60.000 voertuigen, 12.000 vliegtuigen en 14.000 paratroopers. In de presentatie werd een overzicht gegeven van alle acties. Het bleek dat de Duitsers heer en meester waren in camouflage. Duitse voertuigen reden vooral op diesel en de geallieerden op benzine. Dus Duitse brandstof voorraden konden niet worden benut. In het tweede deel van de avond werden de verschillende uniformen en de 75 kg uitrusting van een paratrooper getoond en uitgelegd. Als laatste werd aandacht gegeven aan georganiseerde battlefield tours. Een heel bijzondere avond om 75 jaar D-Day te herdenken met veel variatie, re-anactment verschillende sprekers en prachtige filmopnamen.
Tien jaar DHC
Op 4 juli 2018 was het tien geleden dat het Defensie Helikopter Commando (DHC) werd opgericht. Mede omdat onze regio een partnerschap heeft met het 860 Squadron uitgerust met NH-90’s helikopters op De Kooy, tijd om terug te blikken en in de toekomst te kijken. Spreker Commandeur b.d. Gerhard Polet was vanaf het begin betrokken bij de oprichting van DHC. Doel, Soesterberg moest sluiten en alle helikopters onder KLu commando op de Vliegbasis Gilze-Rijen. Theo ten Haaf werd de eerste DHC commandant. Gerhard Polet als eerste hoge Marine officier bleek een verrassing en werd van 2015 tot 2018 zelf de Commandant van DHC. Ook werd DHC het grootste KLu onderdeel. Cultuur verschillen waren groot, zoals Soesterberg met transport helikopters en Gilze-Rijen met attack helikopters. Marine Luchtvaart Dienst versus KLu. En de SAR helikopter groep op Leeuwarden moest opgeheven worden. In het begin was er versnippering, gebrek aan standaardisatie, nieuwe militaire luchtvaarteisen en onderhoud op Woensdrecht waarbij civiele partijen betrokken waren. Nu ruim 10 jaar later is het personeel 80% Klu, 20% KM en 1% KL. Ja, ook het KL netwerk is belangrijk door het intensieve contact met Commando’s en Luchtmobiel. DHC bestaat uit 77 helikopters, drie velden en 1650 militairen en 60 burgers. Deelen is interessant voor geluidsspreiding. Fort Hood in Texas is heel belangrijk vanwege de enorme ruimte om te oefenen met Luchtmobiel. Nieuwe Chinooks worden aangeschaft en de Apache’s worden vernieuwd. De Cougars blijven tot 2030. De NH-90’s gaan naar de Kooy. Onderhoud aan de 200 vrachtwagens wordt uitbesteed. Ook complex wordt de rol van DHC binnen het nieuw op te richten Special Operations Commando die de special operations forces (SOF) van Defensie moet combineren. Gebrek aan personeel en tekort aan geluidsruimte belemmeren de groei. “Nu vinden de verschillende culturen elkaar, soms is dat nog wel raar maar niet meer gek”. Hartelijk dank aan Gerhard Polet voor de openhartige presentatie over de vorming en toekomst van het DHC. Nu na zijn FLO loopt hij colleges geschiedenis in Amsterdam
Frisian Flag
Op 5 april, na om half zeven vertrokken te zijn uit Hoorn, arriveerde onze bus met 50 belangstellenden om acht uur bij de Elfstedenhal in Leeuwarden. Na ingecheckt te zijn door Luitenant Jaime Tol werden we verplaatst naar een mooie plek vlakbij de kop van de baan zodat we een uitstekend zicht hadden op taxiënde- en startende vliegtuigen. Met camera’s ter waarde van tienduizenden euro’s werden vele foto’s gemaakt. Hartelijk dank voor de gastvrijheid van de Vliegbasis Leeuwarden. Het was het meer dan waard om zo vroeg op te staan.
Demo vliegen met de F-104 Starfighter
Vanaf 1974 vloog Kapitein-Vlieger Hans van der Werf zes seizoenen demonstraties met de F-104 Starfighter. Velen van ons herinneren zich nog goed de rookstrepen en het typische jankende geluid van de J-79 motor. Hans van der Werf vloog 112 shows in 9 landen. Ruim 50 regioleden en introducees luisterden op 29 april geboeid naar het verhaal hoe dat gaat een demonstratie vliegen. De F-104 was niet gemakkelijk te vliegen en strafte soms hard. Toch was het de veiligste jager bij de KLu tot de komst van de F-16. Je moest de F-104 zelf vliegen en weten waar je was, maar kon als vlieger ook excelleren. Demovliegen is het aan het publiek de mogelijkheden van het vliegtuig tonen waarbij de limieten van het vliegtuig en van de vlieger elkaar zo dicht mogelijk naderen. Het programma werd eerst geoefend op 10.000 voet, daarna op 5.000 en dan van 1.000 tot 0 voet. Met een wolkenbasis tot 1.500 werd een slecht weer programma gevlogen. De demo F-104 werd geprepareerd met tip-launchers en lege munitiebakken (voor bagage en smokkelwaar). Het demo vliegtuig moest ook 30 seconden op de rug kunnen vliegen zonder flame-out. Iedere demo begon met het doornemen van de display order, de vliegveld lay-out en bepalen van het center point. Een demo bestond uit 5 delen: start met Derry turn, rug vlucht met low pass op 50 voet, slow pass met gear down en 360 graden bocht met nabrander, drie loopings, hoge bocht met 5g optrekken en daarna landing met rem parachute. De Starfighter, als uniek vliegtuig, wordt als cultureel erfgoed beschouwd. Om de F-104 in zijn oude glorie te herstellen is de Dutch Starfighter Foundation (DSF) opgericht op de Vliegbasis Volkel. Met de hoop nog eens te kunnen vliegen maar in ieder geval te kunnen taxiën. Ook voor Hans van der Werf was het een enerverende avond. Tijdens zijn verhaal beleefde hij zijn demo vluchten opnieuw en voelde zich weer terug in de cockpit. Ook het weerzien van een paar F-104 collega’s deed hem zichtbaar goed. De levensloop en vlieger carriëre van Hans van der Werf zijn uitvoerig beschreven in het blad Onze Luchtmacht, 2018 nummer 6 en 2019 nummer 1 en 2.
Ervaringen van de NH-90 Senior Test Pilot
Op maandag 21 januari hield LTZ-I Rogier van Kralingen een lezing over hoe hij helikopter piloot werd bij de Koninklijke Marine en later test piloot voor de NH-90. Om te vliegen moest hij eerst Zee-Officier worden en daarna de PC-7 op Woensdrecht. De helikopter opleiding was op Curacao. De NH-90 heeft een maximum gewicht van 11.000 kg met een conventionele hoofd- en staart rotor. Twee Rolls Royce motoren met 2400 pk. Een composiete romp, fly by wire en besturing via collective, cyclic en voetpedalen. De Marine versie heeft een grote radar onder de romp. Mede door 14 landen met ieder een groot aantal verschillende specificaties is vertraging bij de levering ontstaan. Ook de Nederlands versie heeft veel generieke opties wat de levering van reservedelen complex maakt. Door het grote aantal sensoren is de NH-90 een van de meest capabele moderne marine helikopters ter wereld. Momenteel zijn twee NH-90’s permanent op een schip gestationeerd. De mogelijke missies zijn: SAR, Medevac, counter drugs, anti-piraterij en maritieme interdictie, aanvallen tegen onderzeeboten en oppervlakteschepen. Binnenkort zijn ook amphibische operaties mogelijk. De bedoeling is dat op termijn alle 20 NH-90’s op De Kooy gestationeerd zullen worden. We kregen tijdens de lezing een goed beeld van alle problemen die tijdens de introductie opgelost moesten worden. Rogier van Kralingen bezoekt regelmatig de fabrikant, toeleveranciers en de andere NH-90 gebruikers om ideeën en ervaringen uit te wisselen. Een interessante lezing die het Marine Luchtvaart Dienst gevoel weer deed herleven.
Laatste ontwikkelingen bij de Luchtmacht
Commodore André Steur (Jabba) hield op 18 februari een lezing over de laatste ontwikkelingen op het terrein van operaties, materieel en personeel bij de Luchtmacht. André Steur heeft bij 312 Squadron als F-16 Vlieger alle uitzendingen meegemaakt in de periode 1994-2003. Daarna 3 jaar bij de USAF als exchange vlieger gevlogen. Na een snelle carrière sinds 2016 Directeur Operaties. Eerst werd de huidige situatie in de wereld behandeld. Polarisaties in Noord-Korea, President Trump, China, Oekraïne en Venezuela. Luchtoverwicht is niet meer een gegeven, de opponent heeft een stem. Nederland was de laatste 20 jaar georiënteerd op vredesoperaties, nu veel meer op bescherming van eigen- en NATO gebied, zoals de Baltische Staten. De Luchtmacht moet een substantieel antwoord op conflicten hebben en binnen een week operationeel zijn waarvoor vijfde generatie jagers nodig zijn. Nederland kan wel inkomende raketten detecteren maar heeft nauwelijks verdediging. Grootste uitdaging voor Defensie is gebrek aan personeel. De meesten zijn binnen 15 jaar vertrokken. De Klu kijkt nu naar 1.000 reservisten die part-time zullen werken. Het cyber domein eist ook veel aandacht met focus op Rusland. De F-35, Reaper en NH-90 zijn wezenlijk in het nieuwe vijfde generatie denken. Informatie dominantie en snelle inzetbaarheid in alle geweldsspectra is nodig. De F-35 kan in drie uur aan de rand van het NATO gebied zijn. De grote tekorten aan reservedelen worden nu opgelost. Enkele F-16’s zullen in 2019 een bron van reservedelen worden. De nieuwe Chinook K, de F-35 en de Reaper krijgen een standaard NATO specificatie om de logistiek te vereenvoudigen. Jabba toonde veel respect voor vaak jonge vliegers die ‘s nacht een missie van 8 uur draaien in een kleine cockpit met een klein scherm en contact met veel nationaliteiten en wapen inzet. Ook belangrijk is draagvlak in de samenleving. Nu zijn er meer geluidsklachten omdat er meer met F-16’s in Nederland gevlogen wordt. Een zeer interessante interactieve avond met veel informatie en waar veel actuele onderwerpen besproken werden.
Algemene regio ledenvergadering
Op 25 februari werd de jaarlijkse algemene ledenvergadering gehouden. Tijdens de twee uur durende vergadering werd met de 30 aanwezigen de KNVOL en de regio uitgebreid besproken. Veel input werd verkregen over gewenste excursies en lezingen. Kees Blijleven, Michiel Kasteleijn en Gerard van Putten werden opnieuw benoemd voor een volgende periode.
Operaties boven voormalig Joegoslavië van 1993 tot 1999Kol. Vlieger Peter (Wobble) Tankink hield op 11 maart een lezing over de luchtoperaties van de KLu en de NATO boven Bosnië en Kosovo. Peter Tankink werd direct na zijn vliegopleiding 2 jaar instructeur op Sheppard AFB in Texas. Hij is vanaf 1990 operationeel vlieger op de F-16. Behaalde 3.000 F-16 vlieguren in 2012. Nu is hij Hoofd Operaties in Den Haag en verantwoordelijk voor alle operaties die Defensie uitvoert. Tijdens de lezing werd stilgestaan bij alle operaties zoals Deny Flight in 1993 en 1994, de tweede Deny Flight een jaar later. Tijdens Deliberate Force in 1995 viel de KLu ook militaire gronddoelen aan waarbij deze doelen tevoren bekend gesteld werden om slachtoffers te vermijden. Eind 1995 kwam Decisive Endeaver en in 1997. Er werd met grote aantallen KLu F-16’s gevlogen vanaf Villa Franca in NATO armada’s van wel 100 vliegtuigen. Deliberate Forge werd in 1999 vanaf Amendola in Zuid-Italië uitgevoerd. Het luchtruim boven Kosovo werd dan voor civiel verkeer gesloten. Op 24 maart 1999 stegen drie MIG-29’s op vanuit Servië. Alle drie werden neergehaald waarvan één door Peter Tankink met een AMRAAM. De beide andere door een F-15. Ook was er voortdurend dreiging vanaf de grond met SAM’s. Veel aandacht was er voor de emoties die een vlieger ervaart als je weet dat er op je geschoten kan worden. Wordt je geraakt dan heb je pech. In 2001 kwam een einde aan de luchtoorlog boven voormalig Joegoslavië. Nederland heeft geen grondtroepen ingezet. Een indringende lezing over een periode die wij allen meegemaakt hebben.
Nieuwjaarsreceptie
De gezellige nieuwjaarsreceptie werd op 7 januari 2019 werd dit jaar door bestuurslid Gert van Kalsbeek georganiseerd in het in 2018 geopende Nederlands Transport Museum (NTM) in Nieuw-Vennep. Ruim 30 regioleden waren aanwezig om elkaar een gelukkig nieuwjaar te wensen en de plannen voor 2019 te vernemen.
Chemische, Biologische, Radioactieve en Nucleaire strijdmiddelen (CBRN)
Op maandag 12 november hield Lt.Kol. KLu Gertjan Witteveen, commandant van het Defensie Expertise Centrum CBRN, een lezing over de bestrijding van incidenten door CBRN strijdmiddelen. De definitie van CBRN is het al niet moedwillig vrijkomen van gevaarlijke stoffen waarbij CBRN stoffen en wapens een rol spelen. Chemische strijdmiddelen zijn vooral bekend uit de Eerste Wereldoorlog zoals zenuw blokkerend Sarin, blaartrekkend mosterdgas, verstikkend fosgeen en chloor, cel vergiftigend blauwzuur en incapaciterend LSD en Fentanyl. Biologische strijdmiddelen zijn bacteriën zoals antrax, virussen zoals ebola, toxinen zoals racine en botulisme. Radiologische strijdmiddelen zijn isotopen van zware metalen en vergiftiging door polonium. Ter verdediging worden in Nederland kleine hoeveelheden van deze middelen gemaakt om te testen en ervaring te verkrijgen. TNO doet het wetenschappelijk onderzoek. Recente actualiteiten zijn zenuwgas Vx tegen de halfbroer van Kim Jung Un en de vergiftiging in Salesbury. In Nederland mosterdgas in kelderbox in Ede, vaak chemische stoffen in verband met drugs productie, lekken in de chemische industrie zoals ammonium lek in Geleen. Effecten CBRN aanslag kunnen zijn paniek, medische keten wordt overspoeld, maatschappelijke en economische ontwrichting en politieke en bestuurlijke onrust. Defensie heeft vanuit een kazerne in Vught drie speciale sniffer auto’s, een aantal ontsmettingsauto’s en veel detectie apparatuur. Een aantal personen is altijd paraat en dezen worden ook veelvuldig ingezet. Hiermee heeft Defensie bij CBRN incidenten hoogwaardige en unieke capaciteiten. En beschikt Defensie over mobiele en crisisbestendige commando voerings- en verbindingssystemen die een flexibele inzet onder chaotische omstandigheden ondersteunen. Met dank aan Lt.Kol. Witteveen voor zijn indringende lezing die de toehoorders tot nadenken zette met de kennis dat CBRN incidenten regelmatig voorkomen maar ook dat mede Defensie paraat is en autoriteiten assisteert.
Defensie Grondgebonden Luchtverdedigings Commando (DGLC)
Lt.Kol. KLu Frank Zwarts, Hoofd Kenniscentrum DGLC, hield op maandag 3 december een lezing over de lucht- en raket verdediging vanaf de grond. DGLC, voorheen een Luchtmacht faciliteit, is nu een Defensie onderdeel onder Single Service Management van het Commando Landstrijdkrachten en sinds 2011 gelegerd op De Peel. In de Tweede Wereldoorlog werd uitgebreid met kanonnen op vliegtuigen geschoten. Beroemd is de Duitse FLAK (Flugabwehrkanone). In de Koude Oorlog had de Luchtmacht 5.000 militairen in Duitsland met voor de eerste linie de Hawk en de Nike raketten in de tweede linie. De Luchtdoel artillerie van de Landmacht bestond in de hoogtij dagen uit ruim 40.000 militairen. Momenteel 700 militairen voor de Patriot en de Stinger eenheden. De Marine heeft onder andere vloot gebonden Sea Sparrow raketten. De F-16 en binnenkort de F-35 hebben de taak voor luchtverdediging vanuit de lucht. De huidige dreiging vanuit de lucht met vliegtuigen en ballistische raketten is aanzienlijk. De belangrijkste verdediging is met de Patriot. Aandacht werd besteed aan DGLC missies, zoals de Nuclear Security Summit in 2014 in Den Haag en Active Fence in 2013-2015 in Adana Turkije. Huidige capaciteiten zijn drie fire-units met de Patriot en de Amraam op Fennek voertuigen. Nog niet te onderscheppen zijn lange afstand artillerie, mortieren en kleinere raketten. Dit over een gebied van 20x30x50 km. Toekomstige dreiging komt van zwermen UAC’s (unmanned aircraft system), drones, barrage van raketten, Stealth vliegtuigen en kruisraketten met Electro Magnetic Pulse. Grote potentiële dreiging komt van drones, denk aan Gatwick. Kleine clusterbommen en chemische middelen kunnen eenvoudig via drones vervoerd worden. Stinger ziet geen drones. Drones storen met GPS signalen kan niet in stedelijk gebied want legt alle navigatie plat. Een vogelradar kan drones wel detecteren. Neerschieten kan met een jachtgeweer kan, echter tot 60/80 meter. Nieuw is een kogel die op grotere afstand explodeert met hagel voor grotere trefkans. Met dank aan Lt.Kol. Zwarts voor zijn interessante lezing die ons achterliet met een beklemmend gevoel over de mogelijke dreigingen vanuit de lucht in de huidige tijd.
Bezoek Historische Collecties in de Oranje kazerne Schaarsbergen
Donderdag 13 december nam een tiental regioleden deel aan een bezoek aan de Historische Collectie van het Garderegiment Grenadiers en Jagers in gebouw 31 van de Oranje Kazerne te Schaarsbergen. Dit bezoek was georganiseerd door onze zustervereniging Ons Leger. Regio Schiphol/N-Holland was uitgenodigd door Michiel Kasteleijn, zowel vice-voorzitter van Ons Leger als lid van ons regiobestuur. Na een inleiding door conservator Kees Sommers volgde een rondleiding. Deze Historische Collectie is de oudste militaire verzameling in Nederland die in 1884 begonnen is. In de Collectie wordt onder andere aandacht besteedt aan de band met het Koninklijk Huis, de oprichting van een afdeling Grenadiers en twee bataljons Jagers in 1829, de Tiendaagse Veldtocht (1831), de Mobilisatie 1939-40 en de Meidagen 1940, de Indië periode (1945-49), de Koude Oorlog (1950-90), de recente vredesmissies en de Koninklijke Militaire Kapel. In hetzelfde gebouw 31 is ook de Historische Collectie van het Regiment Van Heutsz bijeengebrachtNa de lunch werd in een inleiding en rondleiding door George van der Horst de geschiedenis van dit Regiment Van Heutz behandeld in de perioden: De KNIL-periode (1832 – 1950); Het Nederlands Detachement Verenigde Naties (Korea, 1950 – 1954); De activiteiten van het Regiment Van Heutsz in de Koude Oorlog (1950 – 1991) en de recente missies in de Balkan, Irak, Afghanistan (1995 – heden). Met dank aan de inleiders en het bestuur van Ons Leger.
Vlieger ervaringen van Arjan Drost
Maandag 22 oktober begon hectisch toen Kapitein Vlieger b.d. Hans van der Werf een lezing over de F-104 moest annuleren wegens ziekte. Dank zij de medewerking van velen en met name regiolid John Assmann die vanuit zijn ziekenhuis bed Arjan Dros wist over te halen om dezelfde avond nog een verhaal te vertellen over zijn ervaringen tijdens ruim 22.000 vlieguren. Arjan Drost welbekend als vlieger op de Catalina en de Fouga Magister. Mogelijk minder bekend is dat hij na de Hogere Zeevaart School begon op de grote vaart met al snel derde rang en stuurman. Het vele van huis zijn, als echtgenoot met kind, deed hem besluiten te gaan vliegen. Maar eerst moest hij in dienst bij de Marine. Begon als waarnemer op de S2F-Tracker. Maar piloot zijn trok meer en hij haalde zijn brevet via de S-11 op Gilze-Rijen en de Fouga Magister op Brustem. Werd al snel geplaatst op Curacao en vloog op de Tracker. Later op Valkenburg de Breguet Atlantic. Na de MLD captain bij Transavia en TUI-Fly gevlogen op de B-737, B-707 en de B-767. Zijn grote verdiensten liggen bij de promotie van de historische luchtvaart waarvoor hij in 2008 de Fiets van Messel Award uitgereikt kreeg. Hij heeft een belangrijke rol gespeeld bij de SKHV en is oprichter en voorzitter van de Stichting Catalina. Arjan Drost, een geboren verteller, hield de 45 regioleden gedurende twee uur aan hem gekluisterd om met veel humor en vliegerjargon het rijke vliegerleven uit vroeger tijden te beschrijven. Tijden waarin veel kon, veel gebeurde en je er met een beetje geluk er mee weg kon komen. De rivaliteit tussen de Marine en de Luchtmacht was ook vaak aanwezig, zoals in Marine uniform op Leeuwarden begroet worden met “wat kom je doen het is hier geen haven”. De Catalina en de onvermijdelijke emotionele verkoop naar Florida kreeg ruime aandacht. Ook de Fouga Magister is recent verkocht naar Frankrijk. Na afloop werd een film vertoond van de Catalina inclusief waterlanding op het IJsselmeer. Een fantastische avond met grote dank aan Arjan Drost.
Excursie naar de Vliegbasis Volkel
Op 18 oktober waren we met 40 regioleden te gast op de vliegbasis Volkel. Na ontvangst met koffie en cake gaf SGT I Joost de Raaf een bijzondere lezing over wat is er nodig om kunnen vliegen. Naast de facilitaire diensten en logistiek ging zijn verhaal speciaal over alle taken door monteurs van de Technische Dienst. Dat zijn er nogal wat. Voor de vlieger arriveert is al uren eerder een pre-flight uitgevoerd waarbij de conditie van veel systemen gecontroleerd wordt. De crew chief loopt een walk-around inspectie op lekkages en schade. De Aircraft Maintenance Log en de Deferred Defect List worden bijgewerkt en afgehandeld. Een korte thru-flight inspectie voor een volgende vlucht en een post-flight inspectie na de laatste vlucht van de dag. Het bleek een heel bijzondere presentatie omdat het werk van de monteurs veelal niet aan de orde komt tijdens een bezoek aan een Vliegbasis. Daarna werd een bezoek gebracht aan de traditiekamer de Typhoon. Dit is nog steeds een van de beste plekken om de Luchtmacht in detail te beleven. Na de lunch trad monteur Joost de Raaf opnieuw op met een uitleg over hoe monteurs worden opgeleid. Als laatste konden we naast de startbaan genieten van opstijgende F-16’s die met en zonder nabrander hun geluid lieten horen. Met hartelijke dank aan Joost de Raaf. En aan Femke Maas van de Sectie Communicatie die ons de gehele dag uitstekend begeleid heeft.
Vaardag met Zr. Ms. Karel Doorman
In het kader van het Partnerschap met het 860 Squadron op Vliegkamp De Kooy, had Squadron Commandant KLTZ Ir. Niels Kleingeld geregeld dat 40 regioleden op maandag 8 oktober konden deelnemen aan een vaardag met de A833, Zr.Ms. Karel Doorman, een immens logistiek ondersteuningsschip. De A833 kan ook fungeren als helikopterbasis. Na parkeren bij de Marinehaven was er koffie en cake op dit immense schip. Na een welkom door de Commandant en veiligheidsbriefing door de Eerste Officier begon het avontuur. Het vertrek ging zeer behoedzaam en twee sleep/duw boten lagen op de loer om indien nodig te kunnen ingrijpen. Daarna langzaam door het Marsdiep naar de Noordzee. Wij als bezoeker konden het schip verkennen waarbij veel aandacht ging naar de stuurhut, nou ja stuurhut, het is een grote ruimte meer dan 10 meter breed met grote ramen en veel schermen. Met uitzicht over de Noordzee en in de verte de kust van Noord-Holland. Verder was er niet veel te zien tot het moment dat een NH-90 van het 860 Squadron, tijdens een oefening met Zs.Ms. Zeeland, een kijkje kwam nemen bij “ons” schip en zijn goede vliegeigenschappen liet zien. Heel indrukwekkend om deze toch grote helikopter van dichtbij in zijn element te kunnen bekijken. De koks hadden ondertussen een Indonesische maaltijd gereed voor de ruim 200 personen aan boord. Na een “vaarbij” met De Zeeland en nog een demonstratie door een NH-90 werd het tijd voor de terugvaart naar Den Helder om te ontschepen. Een heel bijzondere dag met dank aan de Koninklijke Marine en aan Niels Kleingeld die deze vaardag voor ons georganiseerd had.
De Grasshoppers en SKHV
Op 1 oktober ’18 hield voormalig Inspecteur Generaal van de Krijsmacht (IGK) Lt.Gen. b.d. Bart Hoitink een lezing over het helikopter demonstratie team de Grasshoppers. Aansluitend over zijn ervaringen als voorzitter van de Stichting KLu Historische Vlucht (SKHV). Bart Hoiting begon zijn carrière met de Hogere Zeevaart School in Vlissingen en voer een aantal jaren over de wereldzeeën bij Van Ommeren en Shell. Solliciteerde daarna bij de Luchtmacht en werd helikopter vlieger na een opleiding in Fort Rucker, Alabama. Hij kwam in 1986 bij de Grasshoppers die met de Alouette III vlogen met Theo ten Haaf als teamleider. Gevlogen werd met 5 meter separatie en rook door dieselolie in de uitlaat. De show was bezoekersvriendelijk maar vanuit de cockpit vanuit een andere hoek gezien zag het er niet uit. Per jaar werden 26 shows gevlogen altijd in weekends. Het team bestond uit 5 heli’s en 5 monteurs. In 1987 werden ze het beste team in Europa. In 2000 werd hij als Overste DetCom in Bosnië. In 2005 Commandant 300 Squadron met de Cougar. Als Commodore in 2009 Sous Chef Operatieën en in als Lt. Gen. in 2014 Inspecteur Generaal van de Krijsmacht (IGK). Nu is hij Voorzitter van de Stichting KLu Historische Vlucht (SKHV). Met veel humor en passie praatte hij over de in totaal met 30 vliegtuigen van de SKHV waarvan er 16 kunnen vliegen onder civiele regelgeving. Met uitsluitend vrijwilligers is het veel poetsen en af en toe vliegen. Het was een onderhoudende en soms hilarische avond en voor de aanwezigen veel plezier.
Nederlands Lucht- en Ruimtevaart Centrum (NLR)
Op maandag 10 september verzorgde Kapitein Vlieger b.d. Ted Slijkerman een lezing over de werkzaamheden voor de Luchtmacht door het NLR, het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum. Na de KMA vloog hij van 1996 tot 2006 als operationeel F-16-vlieger bij de KLu. Na vertrek bij de KLu in 2006 had hij een eigen bedrijf met de naam Vigilance tot 2010. Daarna was hij consultant op het gebied van Defence en Security. In 2012 trad in dienst van het NLR, eerst als manager Aerospace Systems en sinds 2014 als Business Manager Aerospace Systems. Het NLR is een Stichting (non-profit) die werkt voor de civiele- en militaire luchtvaart. Wereldwijd zijn er 650 medewerkers in dienst. Het hoofdkantoor is gevestigd in Amsterdam en op Schiphol heeft het NLR een hangar met een Cessna Citation als testvliegtuig. In Marknesse staat een windtunnel. Verder heeft het NLR fulltime- en parttime vliegers alsook een testvlieger van de KLu. Op Edwards AFB ondersteunt het NLR het testen van de Nederlandse F-35’s. Als er verder problemen zijn met de operatie van KLu-vliegtuigen wordt het NLR daarbij vaak te hulp geroepen. In totaal is het NLR momenteel betrokken bij 118 projecten voor de Luchtmacht. Door vermoeiingsscheuren in F-16 vleugels adviseerde Lockheed Martin een aantal jaren geleden om nieuwe vleugels te monteren. Uit testen van de vleugel van een verongelukte Belgische F-16 die reeds 8000 uren gevlogen had, bleek deze vleugel nog minstens 4000 uur (1,5 lifetime) gebruikt kon worden. Zodoende besloot de Luchtmacht geen nieuwe vleugels aan te schaffen, een belangrijke besparing. Een ander voorbeeld is de assistentie van het NLR om Apaches te voorzien van flares. Er wordt verder naar nieuwe manieren van vliegertraining gezocht. Bij simulatie wordt nu veel gebruikt gemaakt van virtual reality. Voor het testen van en oefenen met operationele situaties speelt augmented reality een belangrijke rol. Ted Slijkerman is ook nog L-39 vlieger bij Skyline Aviation op Eelde. Interessant hoe een voormalig F-16 vlieger zijn verdere loopbaan met succes vervolgt.
Excursie Lelystad Airport.
Op woensdag 22 augustus was door de ALA (Algemene Luchtvaart Afdeling van de KNVvL) een bezoek georganiseerd aan de terminal in aanbouw op Lelystad Airport. Omdat er plaatsen over waren konden leden van onze regio ook deelnemen, in het kader van onze goede relatie met de ALA. Na einde werktijd kregen we een rondleiding door de nieuwbouw door Swen Pieter van de Giessen van de bouwcombinatie J.P. van Eesteren/Croonwolter & Dros. Namens Lelystad Airport was Erik Alfrink, projectmanager casco terminal, aanwezig om de passagiersafhandeling te bespreken. Het bedrijf Viggo, met 40 jaar ervaring op Eindhoven Airport, gaat de complete dienstverlening verzorgen. Het ontwerp, door Paul de Ruiter Architects, is van spectaculaire eenvoud en passend in het polderlandschap. Alles is gericht op duurzaamheid en minimaal energieverbruik. Zo staat de bagagehal in open verbinding met de buitenlucht en is het dak bedekt met zonnepanelen. De passagiers moeten bijna alles zelf doen zoals bagage inchecken en hun boarding kaart printen. Parkeren kan voor de deur en passagiers lopen naar hun vliegtuig. Met het oog op de voorziene uitbreiding is de terminal eenvoudig dubbel zo groot te maken. Voor de terminal zijn opstelplaatsen voor vier vliegtuigen van het formaat A-320/B-737. Eventueel onderhoud kan in een hangaar van het huidige Lelystad vliegveld. Het was een interessante ervaring om zo een beeld te krijgen van een terminal in aanbouw. Met dank aan de ALA.
Squadron 860 op De Kooy 75 jaar
In juni 1943 werd Vliegtuigsquadron 860 tijdens de Tweede Wereldoorlog door de marineleiding in Londen opgericht. Nu in 2018, werd het 75 jarig jubileum op 16 mei gevierd met een gezinsdag op Marine Vliegkamp De Kooy. Vanwege het Vriendschapsverdrag waren leden van de regio Schiphol/Noord-Holland ook uitgenodigd. Met een gevarieerd programma toonde het Squadron zijn kwaliteiten aan familie, vrienden en collega’s van MVKK. Commandant Niels Kleingeld begon met een welkomstwoord en presentatie met foto’s en video’s over wat allemaal mogelijk is de NH-90. Met bezoek aan de onderhoudshangar en demonstraties zoals van de brandweer, meteo op de verkeerstoren en als hoogtepunt de redding van een fictieve drenkeling met een NH-90. In het auditorium van de Traditiekamer gaf AOO Zuiderkruis een presentatie over de geschiedenis van de Marine Luchtvaartdienst en het huidige belang van helikopters “Airborne Force Multiplier” voor de Marine. Voor de kinderen waren speciale activiteiten zoals sport en cupcakes versieren georganiseerd. Op een festivalterrein bij de Traditiekamer werden versnaperingen aangeboden en was er gelegenheid tot bijpraten. Het weer werkte mee maar later in de middag stak een ijzige Noordzee wind op zoals wel vaker in het voorjaar gebeurt in de kop van Noord-Holland. De uitnodiging werd door de regioleden zeer op prijs gesteld.
De twee F-35’s naar Leeuwarden in 2016
Op 28 mei vertelde Lt.kol. Sidney Plankman, Hoofd Communicatie KLu en Woordvoerder CLSK, over hoe communicatie bij de Luchtmacht georganiseerd is. Met nadruk wat er zich achter de schermen afspeelde bij de komst van de twee F-35 in 2016 naar Nederland. De twee F-35’s werden vooral naar Nederland gehaald met doel om de 3 decibel extra geluid te ervaren. Doelgroepen waren eigen personeel, omwonenden en hun bestuurders, het Nederlandse volk en de industrie. De belangrijkste gewenste communicatiedoelen waren gericht op: 1. Het ambassadeurs schap van eigen personeel. 2. In de politiek het imago van de KLU versterken om met de F-35 kennis te kunnen delen met de NAVO partners. 3. Door creatie van veel werkgelegenheid, de industrie inzetten als ambassadeur voor de F-35. De aankomst in Nederland werd uitgebreid uitgezonden door de NOS en RTL. Vanaf Schotland begeleid door de Gulfstream en twee F-16’s. Naast de digitale versie van De Vliegende Hollander bleken Facebook, Twitter en Instagram belangrijk voor snelle en brede verspreiding van informatie. Foto’s van de rondvlucht langs de Nederlandse markantste bezienswaardigheden bleken een groot succes. Bijzonder veel aandacht kregen beide F-35’s tijdens de Air Power Demo tijdens de Luchtmacht dagen op Leeuwarden. Het bezoek heeft een positief effect gehad op de acceptatie bij het Nederlandse volk en heel belangrijk in de politiek. Het NRC schreef zelfs “Hoe Defensie ons van de nieuwe straaljager laat houden”. Er waren nauwelijks nog negatieve verhalen in de pers. Volgende opdracht is de politiek te overtuigen dat er meer F-35’s nodig zijn. Ook de invoering van de Reaper en de MRTT betekent nog veel werk voor de afdeling Communicatie. Hartelijk dank aan Sidney Plankman om ons een inkijk te gunnen hoe communicatie verloopt om doelen van de Luchtmacht te helpen bereiken.
Bezoek CML
Op 20 juni was onze regio weer op bezoek bij het CML – Centrum voor Mens en Luchtvaart in Soesterberg en het was absoluut de moeite waard. Na het welkom namens de commandant gaf ELT Jan Verhoeven een trotse en bezielende presentatie over de deskundigheid van het instituut op het gebied van keuring, selectie en training voor ‘luchtvarenden’. Met vele praktische voorbeelden wist hij de aanwezigen de inhoud en het belang van het CML-werk duidelijk te maken. Na de presentatie kregen we in drie groepen rondleidingen naar de flightsimulator, hypobare kamer en G-krachten centrifuge. Er werd uitgebreid ingegaan op alle vragen van de leden en op de flightsimulator kon door diverse leden een vlucht worden gemaakt. Niet altijd succesvol, maar gelukkig zonder schade omdat de crashes gemakkelijk hersteld werden door een simpele reset van het systeem. Een boeiend bezoek waarvoor bestuurslid Kees Blijleven de gastheren bedankte middels een kleine attentie.
Zweefvliegen op Salland
Door de regioleden Bert en Josien van Gemeren werd op 27 juni een zweefvliegdag voor regio leden georganiseerd bij Aeroclub Salland. De dag begon met een rondleiding in de werkplaats en de hangaar. Na een inleiding over zweefvliegen en briefing konden alle 20 deelnemers een vlucht maken in een tweezitter met instructeur van ongeveer een kwartier. Voor sommigen was het de eerste vlucht in een zweefvliegtuig en waarbij vooral de steile klim aan een lierkabel veel indruk maakte. Een zeer geslaagde dag en met dank aan bestuurslid Michiel Kasteleijn voor de details van de uitnodigingen.
Regio Algemene ledenvergadering
Op 28 februari hield de regio zijn jaarlijkse algemene ledenvergadering. De regio werd bijgepraat over wat relevant is op landelijk bestuur niveau en niet vergeten de Business Club (BCOL) activiteiten. Het jaarverslag en het financieel verslag werden besproken. Gerard van Putten werd met acclamatie opnieuw voor een jaar verkozen als voorzitter. Tijdens de discussie over het activiteiten programma werden door de leden veel nieuwe voorstellen gedaan voor interessante lezingen en bezoeken. De avond werd besloten met een gezellige borrel.
De berging van MH-17
Op 22 januari hield Lt.kol. Hans van de Ven de lezing over de berging van MH-17 met de titel “Bring them home”. Een betoog van twee uur over wat er zich afspeelde in Oekraïne tijdens de bergingsoperatie gedurende anderhalf jaar na het neerschieten op 17 juli 2014 van de B-777 met vluchtnummer MH-17. Een beklemmend verhaal vol emotie en drama. Direct na de crash werd Hans van de Ven gevraagd om de leiding te nemen bij de bergingsoperatie in Oekraïne, Hij was eerder reeds anderhalf jaar in Oekraïne geweest o.a. als commandant van Urban Search and Rescue en had examens afgenomen en vertrouwen opgebouwd bij mensen die wat later bleek voor de samenwerking bij de berging heel belangrijk waren. De internationale bergingsmissie was niet van Defensie maar van Politie en Justitie. Verrassend was dat Nederland de leiding kon krijgen en niet Oekraïne als locatie van de crash. Hoofddoel was het terugbrengen van de slachtoffers, hun bezittingen en vliegtuigdelen. Om de berging in perspectief te zetten begon de lezing met de geschiedenis van Oekraïne, de geografie, klimaat en politieke realiteit. De raket inslag was net boven de cockpit waardoor het rompvoorstuk afbrak. De vleugel met stukken romp is al afbrokkelend nog 7 km verder gevlogen. De wrakstukken lagen verspreid over 70 vierkante kilometer. Ondanks de oorlog in het zoekgebied werd het zoeken naar stoffelijke resten goed gestructureerd en uitstekend gedaan door onbetaalde mensen van lokale vrijwillige brandweerkorpsen. Zij hebben later het Ereteken van Verdienste gekregen van het Ministerie van Defensie. Het zoeken ging “in linie” door de graanvelden en struiken dagenlang door in 40 graden hitte. Van alle gevonden resten werd de precieze locatie en een nummer genoteerd. Gebruik van gekoelde treinwagons hebben later de identificatie veel gemakkelijker gemaakt. Met en klein team werd het alles geregeld voor het terugvliegen van de kisten zodanig dat de C-130 en de C-17 precies om 16.00 konden landen voor de ceremonie op Eindhoven. Na een verplaatste frontlijn is later met 100 mensen nog een zoektocht ondernomen waarbij nog 200 resten gevonden zijn. Nederland gaat niet meer zoeken in Oekraïne. Nu nog gevonden resten kunnen ingeleverd worden bij drie locale burgemeesters en worden regelmatig door Nederland opgehaald.
Drones
De laatste tijd is in de pers en social media veel aandacht voor Drones en Unmanned Aereal Vehicles (UAV). Op 12 februari werden we bijgepraat door Ir. Arnoud de Jong, CEO van Delft Dynamics. Omdat modelhelikopters moeilijk te besturen zijn hebben 15 jaar geleden een paar toen net afgestudeerde TU studenten het idee uitgewerkt om daarvoor een autopilot te ontwikkelen. Ondertussen zijn met gekochte onderdelen en zelf ontwikkelde software een aantal onbemande helikopters ontwikkeld voor speciale toepassingen. De gebruikte standaard modelhelikopter heeft een rotor diameter van 180cm, een gewicht 15 kg en een 26 cc grasmaaiermotor. Veel toepassingen zijn ontwikkeld. Zoals de RH3 SWIFT voor veiligheid en defensie missies tot wel 6 uren vliegtijd. Project STERN met een geavanceerde camera en meerdere sensoren voor defensie en politie taken. Een ander type multicopter is uitgerust met 4 rotors met als toepassing de SkySniffer, met electrochemische sensoren speciaal voor de detectie en sampling van gevaarlijke gassen bijvoorbeeld in de petrochemische industrie. Het gebruik van de vele commercieel verkrijgbare drones kan voor gevaarlijke situaties en overlast zorgen. Om illegale drones te verwijderen is de DroneCatcher ontwikkeld. Hierbij wordt een net afgeschoten dat de ongewenste drone vangt en zonder het te laten neerstorten netjes op de grond aflevert. Zoals gemeld in de pers heeft de politie ook een proef gedaan met een grote visarend. Het bleek geen succes omdat de vogel alleen interesse had bij daglicht en als hij honger had. Tevens bleek het onberekenbaar waar hij met zijn “prooi’’ zou landen. Een ander ontwerp is de kabel drone. De drone wordt dan verbonden met een sterke elektrische voedingskabel en kan dan langdurig boven een klein gebied surveilleren bijv.om verkeersstromen te tellen. Gekoppeld aan een schip zijn er vele maritieme toepassingen zoals zoeken van drenkelingen met een infrarood camera. Een andere recente toepassing is de CyberSniffer, nu met censoren om wifi, radio en telefoon signalen te traceren. Delft Dynamics moet zich wel houden aan de huidige wettige regels voor vliegen met drones en anders een uitzondering verkrijgen. Een interessante lezing over een nu nog klein en enthousiast R&D bedrijf dat wil uitgroeien naar 25/30 werknemers.
Nieuwjaarsreceptie
De gezellige nieuwjaarsreceptie werd op 8 januari 2018 traditie getrouw georganiseerd door Michiel Kasteleijn in de oude verkeerstoren op Schiphol-Oost met een uitzicht op het vertrouwde platform en de vliegactiviteiten van Schiphol Centrum in de verte. Ruim 25 regioleden waren aanwezig om elkaar een gelukkig nieuwjaar te wensen en de plannen voor 2018 te vernemen.
Maandag 11 december 2017
Door verblijf in het buitenland moest de lezing door Luitenant-Kolonel Hans van de Ven over de berging van de MH-17 uitgesteld worden naar maandag 22 januari 2018. Als alternatief was een lezing geplanned door ons regiolid Hans Walrecht over de luchtoorlog tijdens de Eerste Wereldoorlog 1914 – 1918. Helaas moest deze lezing geannuleerd worden omdat in de middag wegens overvloedige sneeuwval code rood werd afgekondigd en de wegen in Noord-Holland nauwelijks berijdbaar bleken. Enkele regioleden hebben daarna nog enige weken kerststaven en borrelhapje gegeten bedoeld ter viering van de laatste lezing in 2017.
De Marine Luchtvaart Dienst
In het kader van 100 jaar MLD in 2017 hield Kapitein Ter Zee b.d. Ronnie Wolff (zoon van Lt.Gen. Bertie Wolff, BDL 1965-1970) op 2 oktober een lezing over zijn ervaringen als MLD vlieger. Na het KIM moest hij eerst een jaar varen als zeeofficier. Is daarna in 1959 de vliegopleiding begonnen op Gilze-Rijen met de S-11 en Harvard. Daarna als enige MLD’er naar de T-33 op Woensdrecht. Gevolgd door de Seahawk op Valkenburg. In Seahawk demonstratie team de Sealords gevlogen. In 1964 wist hij na een motorstoring boven Den Haag ternauwernood met zijn Seahawk te landen op Valkenburg. Tussendoor terug naar de vloot en op de Hr. Ms. Poolster gevaren. Na uitfasering van de Seahawk omgeschoold op de S2F Grumman Tracker en drie jaar op Curacao gestationeerd geweest. Daarna onderzeeboot bestrijding als vlieger op de Neptune. Betekende overdag vliegen op 100 ft. om de magnetische verstoring via de MAD Magnetic Airborne Detector te meten. Daarna commandant geweest van de Hs.Ms. Van Galen. Tussendoor nog adjudant van Prins Bernhard geweest. Vervolgens commandant 320 Squadron met de Neptune. Vervolgens weer commandant van groter schip. Door het enthousiaste verhaal van Ronnie Wolff met veel anekdotes kregen we een goed beeld over hoe het leven was bij de MLD in de jaren zestig en zeventig. En ook hoe de relatie verliep met de varende vloot.
NH90 Maritieme helikopter taken
Na de ondertekening op 16 september van het Partnerschap met het 860 Squadron op Vliegkamp De Kooy gaven Squadron commandant KLTZ Ir. Niels Kleingeld en Hoofd Operations LTZ1 Eric van den Nieuwendijk op 23 oktober een presentatie over de operaties met dit uiterst moderne wapensysteem. Het 860 Squadron is in 1943 opgericht in Schotland en is nu leverancier van geëmbarkeerde helikopter capaciteit. Bij de bemanning moet er zowel kerosine als zoutwater door de aderen stromen. De moderne NH90 heeft een composiete romp waarbij een computer de heli vliegt. De bemanning bestaat uit een vlieger die op de rechter stoel zit, tactical coördinator (tacco), sensor operator en een loadmaster. Belangrijke taak is ASW, het opsporen en uitschakelen van onderzeeboten. ASW is heel lastig en er is nog geen goede afweer tegen torpedo’s. Via ISR verkregen informatie wordt met 5 partnerlanden gedeeld. De SAR taak is te duur voor de Marine en is uitbesteed. De NH90 is zeer stabiel en een uitstekend platform voor antipiraterij en anti drugs operaties. In een video werd getoond hoe de buitenboord motoren uitgeschakeld werden van een drugsboot bij de Antillen. Met het grote sensoren pakket kan een MH90 in een 300 km cirkel kijken. Een schip in een 50 km cirkel door de kromming van de aarde. Met sonar en lange kabel kan een NH90 50 km onderwater kijken. Ook is de NH90 belangrijk voor transport tussen schip en land zoals tijdens de recente noodhulp aan Sint Maarten. Na een lastige introductie sinds 2008 zijn de problemen goeddeels opgelost en stijgt het aantal vlieguren. De bedoeling is dat in 2021 alle NH90’s een identieke configuratie zullen hebben. Samenvattend is de NH90 een unieke maritieme gevechtsheli, een verlengde arm van een schip, en de ogen, oren en tanden van de vloot.
Excursie naar de Vliegbasis Gilze-Rijen
Op 1 november bracht de regio een bezoek aan de vliegbasis Gilze-Rijen. Na een busreis zonder files werden we welkom geheten door SM Jeremy Kuipers. In de briefing werd stilgestaan bij de organisatie van het Defensie Helikopter Commando (DHC) met in totaal 78 helikopers. Verdeeld over de velden Gilze-Rijen, De Kooy en Fort Hood in Texas. Deelen wordt gebruikt als oefengebied. De lange baan van Gilze-Rijen wordt ook gebruikt voor grote meermotorige vliegtuigen als de C-5 en Antonov’s. De nog aanwezige shelters worden voor andere doeleinden gebruikt. Fort Hood heeft een oefengebied zo groot als een aantal malen Nederland. Bij het bezoek aan het 298 Squadron gaf Luitenant Ben van Lent een presentatie over de capaciteiten van de Chinook CH-47D/F, gevolgd door een uitgebreide uitleg in de Chinook hangar samen met een loadmaster. Vanaf 2020 worden nieuwe model Chinooks geleverd geheel in de USArmy specification. Na de lunch een uitgebreid rondleiding bij de Stichting KLu Historische Vlucht met inbegrip van de B-25 hangar waarbij Jan Schut, voormalig voorzitter, een van de rondleiders was. Interessant daar ook te zien hoe een Chinook op een kunstmatige heuvel het landen op hetzij voorwielen hetzij achterwielen beoefende.
Het 860 Squadron op Marine Vliegkamp De Kooy
In het kader van de het Vriendschapsverdrag met het 860 Squadron brachten op 8 november ruim 40 regioleden een bezoek aan het squadron op MVKK De Kooy. Zoals het hoort begon het bezoek met een blauwe hap. Daarna in de Traditie Kamer een introductie over de geschiedenis van de MLD inclusief de recente verleende hulp op Sint Maarten waarbij 36 dagen operationeel gevlogen is met dezelfde NH90 vanaf Zr.Ms. Zeeland. De commandant van het 990 Squadron presenteerde details over het onderhoud aan de NH90 helikopters. Ook zorgt dit squadron ervoor dat materieel op voorraad is, zowel op MVKK als voor uitgezonden marine-eenheden. LTZ1 Mark Geistdörfer, Hoofd Gereedstelling en Onderhoud van het 860 Squadron vertelde hoe de NH90 een complexe helikopter is met veel electronica en veel soorten missies. Aandachtspunten zijn tekorten aan reservedelen en gebrek aan ervaren personeel. Ondanks opereren in een saline omgeving zijn de problemen met corrosie ondertussen goeddeels opgelost. Tijdens de rondleiding in de hangar kon een NH90 in detail bekeken worden. Als dank voor de goede samenwerking bood de regio ets aan gemaakt door Leentje Linders waarop een NH90 te zien is die vliegt boven de Noordzee. Linksonder een detail van een bemanning in de cockpit en boven in diepdruk de logo’s van het 860 Squadron, de KLu en de KNVOL. De ets werd persoonlijk door Leentje Linders onthuld. Niels Kleingeld, commandant 860 Squadron, schreef; “Het cadeau van Leentje heeft een mooie en prominente plaats in de crewroom gekregen. Nogmaals dank, prachtig!!”. Het bezoek werd besloten met als toegift de terugkeer van de NH90 na vier maanden in de West. Met een enthousiaste ontvangst op het platform door familieleden en squadronleden. De Zr.Ms. Zeeland arriveerde pas drie dagen later in Den Helder.
Toekomstige ontwikkelingen
Voormalig CLSK Luitenant-Generaal b.d. Sander Schnitger gaf op 13 november een lezing met de aangekondigde titel “37 jaar Koninklijke Luchtmacht, van wingman tot diplomaat, van 314 Squadron tot Plein 4”. In plaats terug te kijken naar de laatste 40 jaar bleek zijn presentatie een blik naar de toekomst. Hoe de wereld om ons heen snel verandert ook voor de Luchtmacht. Ter illustratie werd in een video getoond hoe een drone van 20 gram, die in een handpalm past, met drie gram explosief geheel autonoom iemand kan uitschakelen. Door een zwerm uit een vliegtuig te gooien komt oorlogsvoering in een ander kader. Vooral de snelle ontwikkeling van computer technologie is de reden tot exponentiële groei. Echter mensen denken vooral in lineaire verbanden en hebben moeite de snelle ontwikkelingen te volgen. Als voorbeeld, een smartphone heeft meer computer vermogen dan alle F-16’s van de Luchtmacht samen. Hoe houdt de mens de regie? De snelheid en onvoorspelbaarheid van veranderingen is voor traditionele organisaties als defensie nauwelijks bij te houden. Politiek is traditioneel traag in besluitvorming, zeker in een democratie met veel verschillende partijen waardoor politici moeilijk keuzen kunnen maken. Denk aan de vele jaren om definitief voor de F-35 te kiezen. Wat betekent dit voor de Luchtmacht? Snelle veroudering is voor wapensystemen is een blijvend probleem. Naast technologie en de mens is innovatie steeds belangrijker. Ook politieke verantwoordelijkheid verlaagt de daadkracht van een defensie organisatie. Minister en CDS stappen op na accident in Mali. Een krijgsmachtachtige organisatie is nodig om informatie betrouwbaarheid te waarborgen, denk aan tegenwicht bieden aan het vele nep nieuws. Sander Schnitger krijgt nu, na de Luchtmacht, veel energie van zaken die hem interesseren zoals toekomstige ontwikkelingen op technisch, maatschappelijk en management niveau. Dit bleek uit zijn betoog van twee en een half uur. Gezien de vele vragen werden de 40 aanwezige regioleden gestimuleerd tot nadenken over in welke wereld leven wij/willen we leven
Zie ook artikel over een dergelijke lezing voor de regio Zuid-Holland in Onze luchtmacht december 2016/januari 2017, pagina 41.
Ondertekening Partnerschap met 860 Squadron op Vliegkamp De kooy
Op 16 september tijdens de Heldair Show Maritiem 2017 op het Vliegkamp De Kooy heeft het bestuur van de regio Schiphol/Noord-Holland de Oorkonde Partnerschap ondertekent met het 860 Squadron. Namens het 860 Squadron tekende de Commandant KLTZ Niels Kleingeld. Namens de regio voorzitter Gerard van Putten en projectcoördinator Gert van Kalsbeek.
De tekst luidt: “Het 860 Squadron en de Koninklijke Nederlandse Vereniging “Onze luchtmacht” regio Schiphol/Noord-Holland zijn in woord en daad met elkaar verbonden. Enerzijds geeft Defensie in het kader van deze band inzicht in wat er gebeurt en leeft binnen de Koninklijke Luchtmacht en in het bijzonder binnen het 860 Squadron; anderzijds versterkt deze band de ambassadeursrol van de KNVOL, bij de ondersteuning van de maatschappelijke betekenis van de Koninklijke Luchtmacht”. De ondertekening vond plaats met de juiste decorum op het platform met een NH-90 en prachtige wolkenlucht als achtergrond. Ook aanwezig waren Commandeur Gerhard Polet, commandant van het Defensie Helikopter Commando en Tom de Bok, voorzitter van het Landelijk Bestuur. Het geheel werd opgenomen door een cameraman en was op alle monitoren voor het aanwezige publiek zichtbaar. Jan Cocheret, een van de speakers van de show interviewde daarna de Commandant 860 Squadron en de regiovoorzitter over de betekenis van dit Partnerschap. Als direct gevolg geeft Niels Kleingeld voor de regio op 23 oktober een lezing over de operaties met het uiterst moderne NH-90 wapensysteem gevolgd door een bezoek aan het 860 Squadron op 8 november. De bedoeling is dat jaarlijks te herhalen. Dit partnerschap geeft de regio tevens de motivatie om de banden met de andere grote defensie organisatie in de regio, de Koninklijke Marine aan te halen. In de middag werd het publiek verrast op een wervelende luchtshow met vele buitenlandse deelnemers en ideale omstandigheden voor fotograven met kraakheldere luchten. De dreigende buien boven de Noordzee wisten pas na de show Vliegkamp De Kooy te bereiken.
Majoor-Vlieger b.d. Gerrit Jacobs over hoe een jongensdroom werkelijkheid werd
Gerrit Jacobs een bekende Luchtmacht vlieger uit de jaren vijftig en zestig hield op 11 september een lezing…. het was meer een theater show…. over zijn jeugd en zeer lange vliegerloopbaan. Hij begon zijn optreden volledig gehuld in de vliegeruitrusting met helm, vliegeroverall, geitenlerenjack en g-suit. Geboren in 1931! te Venray en in 1944 de strijd bij Overloon meegemaakt. Na Seminarie en Mulo vanaf 1951 bij de Luchtmacht. Na rekruut op de Krayenhoff in Nijmegen in 1952 met zijn vliegopleiding begonnen op de Tigermoth. Daarna S-11 en Harvard en in 1954 gebrevetteerd. Op Twenthe met alle Gloster Meteor types gevlogen. Werd al snel safety pilot. Ook op Soesterberg bij 327 Sq. Meteor gevlogen, waarbij hij tijdens zijn presentatie luidkeels zong “who is going to heaven…327”. Zijn laatste straaljager was de F-86K op Twenthe tot 1962. Met veel energie vertelde hij over de vele meegemaakte bijna crashes en incidenten. De Meteor Mk-7 had geen drukcockpit daarom was het verboden voor vliegers om koolsoorten te eten. Na een harde landing tijdens een sneeuwstorm op Volkel bleken de wielen verbogen. Dan gewoon met wielen uit terug naar Leeuwarden. Een Canadese F-86 Sabre raakte een keer het cockpitdak van zijn Meteor en verloor daardoor een wingtank. De tank werd later gevonden in een bos door een wandelaar teruggebracht naar het Squadron. Hij heeft 15 maal bij Whiskey Four gevlogen in 1964 en daarbij een keer het kielvlak van zijn T-33 verloren en toch veilig geland. Alles toch steeds goed afgelopen en “dankzij het Seminarie had ik tien beschermengeltjes op mijn schouder”. In 1974 Kapitein geworden in Canada met de Tutor op Moose Jaw Voor de Luchtmacht 12 jaar instructeur geweest bij de RLS in Eelde. In 1989 met pensioen gegaan als Majoor. In 2015 gestopt met vliegen met ruim 23.000 vlieguren waarvan 7.000 als instructeur. Heeft ook vele jaren theorieles gegeven aan sportvliegers en is nog examinator. Ook verrassend voor een Limburger, 16 jaar in de gemeenteraad van Hoogezand. Zijn ruim twee uur durend enthousiast verhaal (waar haalt iemand van 86 de energie vandaan) was voor velen een herbeleving van hun eigen jeugd en hoe een jongensdroom tenminste bij Gerrit Jacobs werkelijkheid is geworden. Veel aanwezigen waren vroegere collega’s en cursisten waardoor de avond ook een reunie werd.
Koninklijke Marechaussee op Schiphol
Kolonel Hans Molenaar, Coördinator (Commandant) van de Koninklijke Marechaussee op Schiphol gaf op 29 mei een lezing over de taken en het werk van de Kmar. Van de 7.000 Kmar personeelsleden werken er 1.800 op Schiphol. Na Schengen heeft de Kmar de grenspolitietaak op alle Nederlandse vliegvelden
inclusief op de Antillen. Daarnaast is bewaking en beveiliging van overheidsobjecten een belangrijke taak. Op luchthavens is paspoortcontrole de meest zichtbare functie. Vanaf 1993 is de Kmar verantwoordelijk voor alle politiediensten op het gehele luchthavengebied van Schiphol. Legering is op de Koningin Maxima kazerne bij Badhoevedorp. Daar zijn ook cellen voor tijdelijke opvang. De Kmar heeft een complexe verantwoordelijkheid met andere ministeries. Met 200.000 passagiers per dag is Schiphol een gebied waar alles bij elkaar komt en een boeiende plek om te werken. Het nieuwe tenue is een lichtblauwe polo met lichte bewapening. Een marechaussee in het donkerblauw is zwaarder bewapend. Door veel interactie met de aanwezigen en het bespreken van veel praktijk gevallen was het een zeer leerzame avond. Het was verbazend te horen wat zich allemaal dagelijks op Schiphol afspeelt.
Lt.Gen. b.d. Bart Hoitink
Gastspreker tijdens het jaardiner op 7 juni van de regio Schiphol/N-Holland was de Lt.Gen. b.d. Bart Hoitink. Tot 1 maart 2017 was hij Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht (IGK). Naast Kees de Veer en Dick Berlijn was hij de derde IGK recent afkomstig van de Luchtmacht. In zijn luchtig betoog vol humor besprak Bart Hoiting eerst hoe hij na de Zeevaartschool enkele jaren op Shell schepen de wereld bevoer en vol bewondering toekeek hoe loodsen zich per helikopter verplaatsten. Hij monsterde aan bij de Luchtmacht, brevetteerde in 1983 en vloog vele uren met de Alouette, Cougar en Chinook. Glorietijd was zijn 8 jaar bij de Grasshoppers. Is commandant geweest van het 300 en 298 Squadron. Gaf mede vorm aan het in 2008 opgerichte Defensie Helikopter Commando. Als IGK trad hij op als onafhankelijk adviseur van de Minister van Defensie en als bemiddelaar voor (oud)defensie personeel. Daarnaast was hij als IGK ook Inspecteur van de Veteranen en Reservisten. In zijn drie jaar als IGK kreeg hij te maken met de consequenties van de grote bezuinigingen op defensie en vooral met de negatieve aspecten voor het personeel zoals hoge werkdruk, veel uitzendingen en onzekerheid. Hij gaf toe menigmaal pittig met de minister te hebben gediscussieerd. Mede door onze gastspreker was het een zeer geslaagd jaardiner, gehouden in de Oude Toren op Schiphol-Oost en georganiseerd door bestuurslid Michiel Kasteleijn.
Museum Engelandvaarders in Noordwijk
Op dinsdag 20 juni waren we met 20 regioleden te gast bij het Museum Engelandvaarders in Noordwijk.
Dit op 4 september 2015 door koning Willem-Alexander geopende museum is gewijd aan de ongeveer 2500 mannen en vrouwen die tijdens de Tweede Wereldoorlog uit bezet Nederland probeerden te ontsnappen en om vanuit Engeland de strijd tegen nazi-Duitsland en Japan voort te zetten. Honderden vertrokken in nauwelijks zeewaardige bootjes. Velen verdronken op zee of werden tijdens de voorbereiding gearresteerd, gevangen gezet of gefusilleerd. Anderen maakten barre tochten over land, via België, Frankrijk, Spanje, Portugal en zelfs Rusland. Ruim 2.000 Nederlanders kwamen, na veel moeilijkheden te hebben overwonnen, in Engeland aan en leverden vervolgens een bijdrage aan de bevrijding van Europa. Het is een modern museum met veel foto’s en artifacts zoals gebruikte kano’s en bootjes. Veel informatie is ook beschikbaar via audiovisuele schermen.
Museum AtlanticWall Noordwijk
Aansluitend aan het bezoek aan het Museum Engelandvaarders op 20 juni kregen we in twee groepen een rondleiding in het Atlantikwall Museum Noordwijk. Dit een museum gevestigd in een Duits bunkercomplex in de duinen ten noorden van Noordwijk. Het kent bijna een halve kilometer gangen die de verschillende bunkers verbinden. De grootste bunker is gerestaureerd en weer zo veel mogelijk ingericht als vuurleider. Gedurende de Tweede Wereldoorlog lieten de Duitsers een verdedigingslinie aan de kust bouwen die zich uitstrekte van Noorwegen tot de Franse/Spaanse grens. Een onderdeel daarvan was Batterie Noordwijk, een door Nederlandse bunkerbouwers in opdracht van de bezetter gebouwd complex met zo’n 80 installaties. Een groot deel daarvan is in de vorm van bunkers nog aanwezig onder het duinzand. De bouwwerken varieerden van houten douchegebouwen tot zware bunkers met wanden van drie meter dik. Het werd bemand door zo’n 180 militairen van de Kriegsmarine. Kern waren vier geschutsbunkers, twee munitiebunkers en een vuurleider van het type S414. De drie verdiepingen tellende vuurleider was de grootste bunker, nu met ruim 150 foto,s en een radio- en telefoonkamer ingericht. De rondleiding van ruim een half uur ging door vochtige, koude en donkere gangen en gaf een goed beeld hoe destijds onder de grond geleefd werd. Na afloop was iedereen blij weer de zon te zien en zich op te kunnen warmen op deze zomerse junidag. Met dank aan de regioleden Kees Bogerd en Jaap van Veen die beide bezoeken tot in detail georganiseerd hadden.
Vervanging van de KDC
Majoor Ellart Brus (Brute) sprak op 8 mei over de uitfasering van de KDC-10 door Airbus A-330 MRTT (Multi Role Tanker Transport) vliegtuigen. Majoor Brus heeft een brede vlieger ervaring met F-16, B747-200 bij Martinair, instructeur op Sheppart AFB eerst op de AT-38 en later op de T-38C en vliegt nu op de KDC-10. En is ook nog display pilot op de Spitfire en Harvard. Omdat er in Europa een ernstig tekort is aan tankercapaciteit is besloten om met mogelijk 10 landen gezamenlijk een aantal A-330 MRTT’s aan te schaffen. In 2015 is het contract getekend voor twee A-330 en zes opties. De NATO wordt de eigenaar en daardoor hoeft er geen BTW betaald te worden. Nederland is leidend in dit project via EATC op de Vliegbasis Eindhoven. Van de acht vliegtuigen zullen er vijf op Eindhoven en drie op het vliegveld van Keulen-Bonn gestationeerd worden. De vliegtuigen worden als een standaard civiele A-330 afgeleverd in Toulouse met 267 stoelen en daarna omgebouwd in Spanje. Alle brandstof gaat in de vleugel en de vracht onder de vloer. Zo nodig kunnen zes ICU’s (Intensive care Units) geplaatst worden. In de lucht tanken kan met de “boom” zoals bij de KDC-10 en met aan iedere vleugel een “probe en droque”, zeg maar met een mandje. Vliegtuigen krijgen een grijze kleur zonder opschriften en registratie M-001 tot M-008. Eerste levering is mei 2020 en in juli de tweede een maand later. Het project team werkt nu aan certificering, training van vliegers en grondpersoneel en onderhoudscontracten.
Bezoek Vliegbasis Eindhoven
Op 12 april een bezoek aan de Vliegbasis Eindhoven. Na Schiphol is Eindhoven het tweede grootste vliegveld met bijna 33.000 vliegbewegingen in 2016. Het is een militaire vliegbasis met Eindhoven Airport als civiele medegebruiker. De openstelling wordt verzorgd door Luchtmachtpersoneel. Het bezoek begon met een inleiding door Majoor Martin Tennekes over de geschiedenis en taken. Op het Luchtmacht gedeelte werken 700 mensen met veel nationaliteiten. Dit mede omdat het EATC (European Air transport Command) er gevestigd is. Na Airport Schiphol en Seaport Rotterdam is het nu Brainport Eindhoven. Daarna volgde een briefing over het 336 Squadron door Kapitein Vlieger Christian Berlijn. Een uitleg over het tactisch gebruik met de C-130 en dit ondersteund met diverse video’s. Verbazingwekkend wat met een C-130 allemaal mogelijk is. De volgende inleiding werd gegeven door Majoor Mark Brouwer gezagvoeder op de Gulfstream G-IV. Na NF-5 en F-16, echter in hart en nieren een C-130 enthousiast vliegt hij sinds 3 jaar op de G-IV. Gasten zijn Koninklijk Huis, regering en militaire staffunctionarissen en andere VIP’s. Dit brengt de G-IV op plekken waar bijna niemand ooit van heeft gehoord. Na de lunch kregen we een rondrit over de basis en het platform. Interessant was dat Hans van Haaften, voormalig voorzitter van de regio Oost Brabant/N-Limburg, met zijn grote kennis van de Vliegbasis ons de gehele dag begeleid heeft.
De geschiedenis van de Vliegbasis Twenthe
Rien Tiehatten heeft de geschiedenis over de periode 1945-2003 van de voormalige Vliegbasis Twenthe geschreven en samengesteld in een bijzonder boek “Onder Twentsche Vleugels”. Bijna zestig jaar Luchtmachthistorie in Oost-Nederland. De tweede druk is uitgegeven in 2007, en beschrijft tevens de periode tot de sluiting einde 2007. Op 10 april gaf Rien Tiehatten een lezing over deze belangrijke basis in de naoorlogse opbouw van de Luchtmacht. De Spitfire, Gloster Meteor, F-86K, T-33, F-104, NF-5 en F-16 hebben vanaf Twenthe geopereerd. Belangrijke gebeurtenissen waren een Spitfire crash in 1949 met vier doden. In 1961 een F-86K crash waarbij vlieger Piet Bontekoe met de schietstoel uitstapt en de kist 20 km verder neerstort. In 1992 een F-16 crash in een woonwijk van Enschede gelukkig zonder slachtoffers.
Assistentie bij de vuurwerkramp in Enschede mei 2000. De grootste inzet was in 1999 tijdens operatie Allied Force toen 22 F-16’s vanaf Amendola deelnamen aan operaties boven voormalig Joegoslavië. Groot was de schok toen de maandag direct na de zeer geslaagde Open dagen in juni 2003 bekend werd dat de Vliegbasis zou sluiten. Dit kort nadat grote investeringen in modernisering van gebouwen en infrastructuur uitgevoerd waren. Pogingen om van de basis weer een actief commercieel vliegveld te maken zijn nu in 2017 definitief mislukt. De baan is nog aanwezig, belangrijk voor het bedrijf AELS om grote vliegtuigen te kunnen slopen in hangaar 8. De eerste was een A-340 van Swiss.
Boek over de Tenerife ramp
Op 27 maart 2017 hield luchtvaartpublicist Roger Souppart een voordracht over de botsing tussen twee B-747’s, een van KLM en de andere van PanAm. Het was precies 40 jaar geleden dat op 17 maart 1977 de tragedie op Los Rodeos, Tenerife plaatsvond. De grootste ramp uit de Nederlandse luchtvaart geschiedenis. Het eerste exemplaar van het boek met de titel: “We gaan!” vlucht KL-805 noodlot in de mist, werd tijdens de lezing aangeboden aan Peter Andriesse, bestuursvoorzitter van de ALA, de Algemene Luchtvaart Afdeling van de KNVvL. Ook medeauteur, Ketty Nielsen was tijdens de presentatie aanwezig. Door een bomaanslag op de luchthaven van Gran Canaria moesten veel vliegtuigen uitwijken naar Los Rodeos op Tenerife. Dit vliegveld is berucht door vaak voorkomende mist. Ook op die dag toen een KLM B-747 tijdens de start op een taxiënde B-747 van PanAm botste, die de startbaan nog net niet verlaten had. Met fatale gevolgen. In totaal kwamen 583 inzittenden om het leven waarbij alle 248 inzittenden van de KLM B-747. Slechts 61 inzittenden van de PanAm B-747 overleefden de ramp. Roger Souppart wist met relevante details en veel foto’s uit het boek de achtergrond en toedracht van dit drama te behandelen. Als gevolg van de ramp werden radicale veranderingen doorgevoerd in communicatie tussen piloten en verkeersleiding en tussen piloten onderling wat mede geleid heeft tot het huidige Crew Resource Management.
Dreiging vanuit de lucht
De spreker op 13 maart, Hoofd-Sectie Opleiding en Ondersteuning Afdeling Jachtvliegtuigen Lt.kol. Vlieger Maurice (Skunk) Schonk, heeft het hoogste aantal F-16 vlieguren (3.900) in de Luchtmacht. Kijk op internet voor zijn indrukwekkende staat van dienst. Het onderwerp was QRA, Quick Reaction Alert. QRA is een zeer hoge staat van paraatheid waarbij twee bewapende F-16’s binnen enkele minuten kunnen opstijgen om het luchtruim te beschermen. Mede vanwege hoge kosten van geld en mankracht wordt vanaf 2017 de QRA voor het Nederlandse- en Belgische luchtruim gezamenlijk uitgevoerd met de Belgische Luchtmacht. De meest voorkomende rede voor een scramble zijn com-less civiele vliegtuigen waarbij niet tijdig wordt overgeschakeld op de juiste radiofrequentie. De laatste tijd ook regelmatig voor Russische militaire vliegtuigen die zonder te communiceren vlak langs het West-Europese grondgebied vliegen. De eerste vier maanden van 2017 zijn Nederlandse 6 F-16’s gestationeerd in Litouwen voor bescherming van de drie Baltische Staten. Scrambles zijn daar bijna dagelijks omdat vooral Russische Su-27 Flankers het luchtruim schenden. Transport vliegtuigen van en naar de Russische enclave Kaliningrad wijken ook regelmatig van de voorgeschreven route af. Er zijn drie soorten missies. Ten eerste “Shadow’, het onzichtbaar volgen met de tweede F-16 op grotere afstand. Ten tweede “Interrogate”, waarbij beide F-16’s naast het vliegtuig gaan hangen. Ten derde “Intervention”, dwingen om te landen. Communicatie verloopt via ICAO standaarden via de radio en/of handgebaren. Omdat Lt.kol. Schonk ook bij het F-35 project betrokken is werd een deel van de avond gebruikt voor een update over het operationele gebruik van de F-35. Zo zijn er 7 extra vliegers nodig omdat simulator instructeurs ook vlieger moeten zijn. Een QRA missie zou door de vele sensoren ook met één F-35 kunnen worden uitgevoerd. In de twee uur durende lezing werden vele interessante aspecten van de huidige Luchtmacht besproken.
Dreiging vanuit de lucht voor de Marine
Commando Zeestrijdkrachten (CZSK) zet zich in voor veiligheid op en vanuit zee met een vloot van schepen en mariniers. Van oudsher gebeurde dit vanuit 2 dimensies. Met de intrede van vliegtuigen en onderzeeboten werkt CZSK nu vanuit een 4 dimensionaal denkbeeld. Tijdens de presentatie op 13 februari namen Air Controller AOO Jos Koning en maritieme gevechtsleider AOO Hans Mulder, een ervaren air controller en gevechtleider, ons mee eerst mee in de derde dimensie, de verdediging van schepen tegen dreiging vanuit de lucht. Het meest bekende wapen tegen schepen, vooral bekend uit de Falkland oorlog, is de Franse Exocet raket. De Exocet wordt in de gehele wereld gebruikt en kan zowel vanaf vliegtuigen als van schepen afgevuurd worden. Vooral Russische schepen zijn uitgerust met moderne zeer capabele aanvalsraketten. En India ontwikkelt een Mach-7 kruisraket. Hoe verdedigt de Marine zich? Beste verdediging is de wapendrager uit te schakelen. Vijandige vliegtuigen kunnen met F-16 en Patriot op grote afstand onderschept worden. Voor de eerste ring tot 60 NM wordt een Standaard Missile ingezet. De Sea Sparrow is voor de tweede ring tot 16 NM en dichterbij de Harpoon. Voor echt dichtbij is de Goal Keeper, een Gatling Gun met 6 lopen, waarbij de brokstukken van de aanvaller dan op het dek kunnen vallen. Tijdens de presentatie werden wapens van potentiële opponenten in detail besproken. De vierde dimensie dreiging komt van onderwater en vooral van Russische onderzeeboten. Tijdens de presentatie werden de NATO aanvalswapens vanwege classificatie niet besproken. Een interessante lezing vooral omdat de Marine binnen OnzeLuchtmacht niet echt bekend is.
Nieuwjaarsreceptie
De gezellige nieuwjaarsreceptie werd op 2 januari 2017 traditie getrouw gehouden in de oude verkeerstoren op Schiphol-Oost met een uitzicht op het vertrouwde platform en de vliegactiviteiten van Schiphol Centrum in de verte. Ruim 25 regioleden waren aanwezig om elkaar een gelukkig nieuwjaar te wensen en de plannen voor 2017door te nemen.
Het verhaal van de Nederlandse luchtvaart
Op 23 januari nam Lt.Gen. b.d. Dr. Dirk Starink ons mee naar de geschiedenis van de Nederlandse luchtvaart vanaf het ontstaan rond het begin van de 20’ eeuw tot de huidige periode. De eerste gemotoriseerde vlucht in Nederland was in 1909 in Etten Leur met als vliegenier Graaf Lambert. De drie pioniers waren: Genie Commandant Cornelis.J. Snijders, Anthony Fokker en Albert Plesman. Zij hebben tijdens het Interbellum een hecht en samenhangend bouwwerk onder de Nederlandse luchtvaart gelegd. Snijders was de voorvechter van de militaire- en burgerluchtvaart. Op 1 juli 1913 werd de Luchtvaartafdeling LVA opgericht op Soesterberg. Schiphol werd in 1916 een militair vliegveld. Anthonie Fokker bouwt in Duitsland tijdens de Eerste Wereldoorlog 3.350 vliegtuigen en de D-VII als allerbeste jager. Albert Plesman, eerst Luitenant op Soesterberg wordt de eerste chef van KLM. Fokker is de hofleverancier in het interbellum voor zowel de luchtmacht als KLM. In mei 1940 heeft de Luchtmacht samen met de luchtafweer 350 Duitse vliegtuigen uitgeschakeld. Na de Tweede wereldoorlog hebben onze generaties hun levenswerk voortgezet en wat is daarvan geworden. De vliegtuigindustrie weer opgestart via licentiebouw van militaire vliegtuigen. Door de ervaring met de Britse Gloster Meteor en Hawker Hunter bouwt Fokker de succesvolle F-27. Mede door kennisopbouw via de Amerikaanse F-104 en F-16 bouwt Fokker de F-28 en F-70/100. In 1957 had de Luchtmacht 13 vliegvelden op NATO standaard en ongeveer 900 vliegtuigen. Na het faillissement van Fokker in 1996 blijft Nederland wel toeleverancier voor buitenlandse vliegtuigfabrikanten, inclusief de F-16 en F-35. KLM begint direct in 1945 met de wederopbouw. Schiphol groeit van 350.000 vervoerde passagiers in 1950 tot 58 miljoen in 2015. Nu heeft Nederland een luchtvaartsector om trots op te zijn. Met een Luchtmacht die internationaal opereert. Een KLM met een wereldwijd netwerk en een mainport Schiphol. Een luchtvaartindustrie die samen met kennisinstituten NLR en TU-Delft technologisch vooraanstaat. Met in totaal 125.000 banen en een omzet van € 3 miljard is het een belangrijk deel van de Nederlandse economie.
Lezing The sky is not the limit
Op 30 mei 2016 hield voormalig Luchtmacht bevelhebber Lt. Gen. b.d. Ben Droste een lezing met de titel “The Sky is not the Limit”. De afgelopen jaren zijn verschillende commerciële bedrijven opgericht die zich omschrijven als ‘ruimte-reisbureau’ en investeren in de ontwikkeling van kleine herbruikbare ruimtevliegtuigen. Het Nederlandse bedrijf Space Expedition Corporation (SXC) werd opgericht in april 2011 door Ben Droste, Harry Van Hulten, Michiel Mol en Maarten Elshove Precies vijftig jaar na ’s werelds eerste bemande ruimtevlucht, Het bedrijf SXC werd in juni 2014 verkocht aan het Amerikaanse XCOR Aerospace. Ben Droste hield een enthousiast en bevlogen betoog over de toekomstige “betaalbare” commerciële ruimtevluchten voor de “gewone” mens om de “ruimte” en gewichtsloosheid te ervaren. In zijn lezing vertelde Ben Droste over wat Space Travel inhoudt en de laatste ontwikkelingen van het project waarbij hij betrokken is. De ruimtevluchten zullen vooralsnog vanaf de ruimtehavens Curaçao en Dubai worden uitgevoerd. Maar ja, zoals vaak bij veel van dit soort projecten zijn sponsors onontbeerlijk en bij de ontwikkeling zijn onvoorziene zaken ontstaan waardoor het project vertraging heeft opgelopen. De hoop is dat eind 2016 de eerste vlucht/lancering zal plaatsvinden.
Bezoek aan Fokker Landing Gear in Helmond
Op 20 mei 2016 brachten 25 regioleden een bezoek aan Fokker landing Gear (FLG) in Helmond. FLG is een van de vier vestigingen van Fokker. Sinds kort is Fokker onderdeel van het Britse GKN Aerospace. FLG ontwikkelt en bouwt landingsgestellen ondermeer voor de F-16, NH-90 en F-35. We werden welkom geheten door Guus Kolster en Erwin van Straten. Allereerst een uitgebreide presentatie over FLG en de huidige en de toekomstige producten. Hierbij werd een inkijk gegeven in de F-35 waarvoor FLG de vanghaak en een composiet uitzetstang voor het hoofdlandingsgestel maakt. FLG is een hoogwaardig technologie bedrijf doet veel aan innovatie zoals composieten en heeft ongeveer 400 mensen in dienst. Tijdens de rondleiding door de productiehallen en de testafdeling konden we deze nieuwste technieken met eigen ogen bekijken. FLG wordt zeer hartelijk bedankt voor dit uniek bezoek en ook voor de gratis lunch.
Bezoek aan PS Aero in Baarlo
Op dezelfde 20 mei werd in de middag een bezoek gebracht aan PS Aero in Baarlo. Eigenaar Piet Smeds kreeg het luchtvaart virus tijdens zijn dienstplicht bij de KLu. Vanuit zijn autobedrijf begon hij met het verzamelen van afgedankte militaire vliegtuigen. Van kleine trainers tot de grote Atlantic en Transall. Gezeten in oude vliegtuigstoelen kregen we eerst een film over de in en outs van PS Aero. Daarna tijdens de rondleiding kregen we de meest waanzinnige anekdotes te horen van Piet Smeds. De meest lucratieve opdrachten komen van filmmaatschappijen die zijn vliegtuigen huren voor de opnamen. Ook worden zijn vliegtuigen gekocht voor speelplaatsen en om te dienen als restaurant. Ook interessant Air France heeft een museum Caravelle in Baarlo gestald omdat er op Le bourget geen plaats meer is. Voor iedereen aan te raden om eens te gaan kijken in Baarlo.
Tekst: Gerard van Putten